Του Μάκη Πανώριου
Η μνήμη, σύμφωνα με την επιστήμη, και όχι μόνο, είναι το θησαυροφυλάκιο του παρελθόντος. Κατά τη διαδρομή της, όμως, μέσα στους αιώνες, και μέσα στο ανθρώπινο σύμπαν που είναι και το υπαρξιακό πλοίο της, υφίσταται αλλεπάλληλες διαφοροποιήσεις, μεταπλάσεις και μεταμορφώσεις. Ως εκ τούτου η αναπαραγωγή του «χαμένου χρόνου» παραδίνεται στον αποδέκτη της αλλοιωμένη. Τη διεργασία της εν λόγω διαφοροποίησης διαπραγματεύεται η ανθρώπινη φαντασία η οποία και προσπαθεί να αναστηλώσει και να αποκρυπτογραφήσει τη μορφή, τον ήχο και τα σύμβολα μιας αδιανόητης δημιουργίας που συνεχώς και αενάως μεταλλάσσεται. Υπό αυτή την έννοια, οι μυθολογίες του κόσμου και οι έντεχνες προσεγγίσεις της προαναφερθείσας «αφάνταστης» δημιουργίας, μέσω της φανταστικής λογοτεχνίας, κυρίως, υπονοούν πολλά.
Τα επτά διηγήματα φαντασίας του Νίκου Φαρούπου, τα οποία συστεγάζονται στον ανά χείρας τόμο, συνηγορούν υπέρ αυτού. Ο τίτλος εξάλλου της συλλογήςείναι ενδεικτικός του πνεύματος που έχει υπαγορεύσει την ερεθιστική γραφή της. Υπονοεί, και όχι μόνο, αυτόν που ανασύρει υποσυνείδητα την «ξεχασμένη γλώσσα», για να ξαναθυμηθούμε τον Έριχ Φρομ, η οποία προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει τη μνήμη, στην ουσία να επικοινωνήσει με τον εαυτό, με σύμβολα η πιθανώς αυθεντική καταγωγή των οποίων έχει χαθεί στις αλλεπάλληλες μετακινήσεις τους από «σώμα σε σώμα» – γι’ αυτό εξάλλου και εμφανίζονται παραμορφωμένα.
Η μνήμη, σύμφωνα με την επιστήμη, και όχι μόνο, είναι το θησαυροφυλάκιο του παρελθόντος. Κατά τη διαδρομή της, όμως, μέσα στους αιώνες, και μέσα στο ανθρώπινο σύμπαν που είναι και το υπαρξιακό πλοίο της, υφίσταται αλλεπάλληλες διαφοροποιήσεις, μεταπλάσεις και μεταμορφώσεις. Ως εκ τούτου η αναπαραγωγή του «χαμένου χρόνου» παραδίνεται στον αποδέκτη της αλλοιωμένη. Τη διεργασία της εν λόγω διαφοροποίησης διαπραγματεύεται η ανθρώπινη φαντασία η οποία και προσπαθεί να αναστηλώσει και να αποκρυπτογραφήσει τη μορφή, τον ήχο και τα σύμβολα μιας αδιανόητης δημιουργίας που συνεχώς και αενάως μεταλλάσσεται. Υπό αυτή την έννοια, οι μυθολογίες του κόσμου και οι έντεχνες προσεγγίσεις της προαναφερθείσας «αφάνταστης» δημιουργίας, μέσω της φανταστικής λογοτεχνίας, κυρίως, υπονοούν πολλά.
Τα επτά διηγήματα φαντασίας του Νίκου Φαρούπου, τα οποία συστεγάζονται στον ανά χείρας τόμο, συνηγορούν υπέρ αυτού. Ο τίτλος εξάλλου της συλλογής είναι ενδεικτικός του πνεύματος που έχει υπαγορεύσει την ερεθιστική γραφή της. Υπονοεί, και όχι μόνο, αυτόν που ανασύρει υποσυνείδητα την «ξεχασμένη γλώσσα», για να ξαναθυμηθούμε τον Έριχ Φρομ, η οποία προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει τη μνήμη, στην ουσία να επικοινωνήσει με τον εαυτό, με σύμβολα η πιθανώς αυθεντική καταγωγή των οποίων έχει χαθεί στις αλλεπάλληλες μετακινήσεις τους από «σώμα σε σώμα» – γι’ αυτό εξάλλου και εμφανίζονται παραμορφωμένα.
Στο πρώτο διήγημα, επί παραδείγματι, κυκλοφορεί ένα ανθρωποφάγο θηλυκό πλάσμα που πιθανώς να κατάγεται από τις μυθολογικές Άρπυες, οι οποίες και αυτές ενδεχομένως να είναι «αναμνήσεις» προϋπαρχόντων πλασμάτων. Ούτως ή άλλως, η πραγματική φύση του παραπέμπει στο θηλυκό έντομο που κατατρώγει το άρρεν μετά την εκτέλεση της συνεύρεσης. Στη συνέχεια, «Τα 21 σκαλοπάτια», οδηγούν σε μια μαγική τελετουργία που γίνεται προς τιμήν κάποιων απολεσθέντων πλέον υπερ-πλασμάτων, η οποία καταλλήλως διαμορφωμένη επιβιώνει μέχρι των ημερών μας σε όλες τις θρησκείες του κόσμου. «Η τρύπα δίπλα στο Ηρώο», που ακολουθεί, μπορεί πιθανώς να είναι συμβολικά η είσοδος προς το ανθρώπινο άδυτο, το κατοικημένο από «ζωντανό σκοτάδι», εντός του οποίου επαγρυπνούν τα «τέρατα» του εαυτού. Δεν αποκλείεται όμως να είναι και η Πύλη-Δίοδος που ενώνει τη Γη με ένα άλλο «Χωροχρονικό Συνεχές». Έπεται «Ο κυνηγός της ηδονής», μια κλασική περίπτωση εισβολής ανορθολογικού στο ορθολογικό. Ο ήρωας που δανείζει τον εν λόγω τίτλο στο διήγημα είναι ο διάσημος εραστής Καζανόβα. Μετά τον επίγειο θάνατό του, κι έχοντας μεταφερθεί σε άλλο υπαρξιακό επίπεδο, παρακολουθεί από εκεί την τελετή της ταφής του. Ο μύθος μπορεί να είναι απλώς η παράδοξη εικονογράφηση ενός ονείρου. Το όνειρο όμως μπορεί να θεωρηθεί και ως αντανάκλαση της μνήμης. Ανάλογη περίπτωση «Άλλου Κόσμου» περιγράφει και «Το χειρόγραφο του μοναχού Ιωάννη». Το εξωτερικό σχήμα της παράδοξης ιστορίας του αντλείται από την αρχαία ελληνική μυθολογία. Ένας σύγχρονος σκεπτικιστής κατέρχεται στον αρχαιοελληνικό Άδη, κι εκεί θα συναντήσει την Ευρυδίκη. Δεν θα διακινδυνεύσει όμως μια αμφίβολη επιστροφή στον «Επάνω Κόσμο» για να μην υποστεί μια δεύτερη μάλλον πιθανή απώλειά της. Η προβληματική του Άγνωστου και η «γνωριμία» με τους «μυθικούς» κατοίκους του, απασχολούν τον συγγραφέα σε όλη την εργασία του. «Ο ιχνηλάτης του σκότους», που τιτλοφορεί και την συλλογή, το επιβεβαιώνει. Στο κέντρο του εν λόγω διηγήματος το ακρωτήριο Ταίναρο, στο οποίο βρίσκονταν οι Πύλες του Κάτω Κόσμου, είσοδος του Ψυχοπομπείου, απ’ τα βάθη του οποίου αναδύεται ο ήχος του χάους. Τέλος, η «Υπόθεση Πέτρινο», μοιάζει να συνυπογράφει την προβληματική του προηγούμενου διηγήματος, ο δυσοίωνος ήχος του οποίου εδώ αναδύεται από τα απύθμενα βάθη ενός σπηλαίου ωσάν κραυγές αδικοσκοτωμένων παιδιών που ζητούν δικαίωση.
Ιστορίες φαντασίας, χαρακτηρίζει την πολύ ενδιαφέρουσα εργασία του ο συγγραφέας. Και είναι υπό μία έννοια, και πιθανώς εύκολη και ανώδυνη η επιφανειακή ανάγνωσή της, δεδομένου ότι χειρίζεται με δεξιοτεχνία τον Λόγο ως λειτουργικό εργαλείο οικοδόμησης έργου τέχνης, με αποτέλεσμα οι εν λόγω ιστορίες να προσφέρουν την απόλαυση της ανάγνωσης. Η ρεαλιστική απεικόνιση όμως των συμβόλων του, ως «φυσιολογικές συμπαραδηλώσεις» μιάς αδιανόητης φύσης, υπονομεύει τη ρασιοναλιστική προσέγγισή της∙ θέτει σε δοκιμασία τη σκέψη η οποία καλείται να επαναπροσδιορίσει τη σημασία της φαντασίας και την υποτιθέμενη «επιστημονική» διερμηνεία της.
Νίκος Φαρούπος
Οι ιχνηλάτες του σκότους – Ιστορίες φαντασίας
