Κυριακή 22 Ιανουαρίου 2012

Κρυσταλία Πατούλη

Ο συγγραφέας Γιάννης Μακριδάκης, δίνει συνέντευξη στην Κρυσταλία Πατούλη για το tvxs.gr, με αφορμή το μυθιστόρημά του «Ήλιος με δόντια», εκδ. Εστία -το οποίο είναι υποψήφιο για το Κρατικό Βραβείο Λογοτεχνίας- όπως και για την κόκκινη σημαία που ανεμίζει στη Βολισσό της Χίου, συμβολίζοντας χωρίς λόγια, όσα με λέξεις και πράξεις καταγράφονται στα ιστορικά βιβλία του, στα άρθρα, στις πολύχρονες ανθρωπολογικές και άλλες έρευνες, στον ακτιβισμό, στις πολιτικές θέσεις του, στα λογοτεχνικά μυθιστορήματα και νουβέλες και κυρίως, στον καθημερινό τρόπο της ίδιας του της ζωής.

Πότε ο “ήλιος με δόντια” σε σχέση με τις ιστορικές αναφορές του βιβλίου ξεκίνησε να δημιουργείται ως ιδέα στο μυαλό σου;

Όταν ολοκλήρωσα την ερευνητική μου εργασία και τη μελέτη των 11.250 φύλλων των καθημερινών εφημερίδων της Χίου, περιόδου 1912-40 και έγραψα το 10.516 μέρες ιστορία της νεοελληνικής Χίου, τότε συνειδητοποίησα ότι είχα χωνεμένα μέσα μου όλα τα κοινωνικοπολιτικά τεκταινόμενα της εποχής και θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να τα εξιστορήσω ως ένας άνθρωπος “λοξός”, που τα «έζησε» και τα είδε με τη δική του ματιά. Το ιστορικό γεγονός του βομβαρδισμού του Βίριλ μού έδωσε την σπίθα και, βασικά, το σημείο στο οποίο θα τελείωνε η ιστορία που είχα να πω.

θα μπορούσες να κάνεις ένα είδος φλας μπακ και να περιγράψεις όλη τη δημιουργική πορεία αυτού του βιβλίου, από τη στιγμή που είχες την ιδέα να το γράψεις μέχρι που το τελείωσες;

Ήταν πολύ ψυχοβγαλτικό, αυτό θυμάμαι. Ο Κωσταντής έβγαινε πολύ επώδυνα από μέσα μου. Στην αρχή δεν ήξερα ποιος είναι. Στην πορεία κατάλαβα. Μετά τις πρώτες σελίδες της αφήγησής του ένιωσα τι σόι άνθρωπος είναι αυτός που ξεπετάχτηκε έτσι αναπάντεχα. Στην αρχή ένιωθα σαν να μου τα έλεγε κάποιος που δεν τον είχα ξαναδεί κι εγώ να τα έγραφα μη ξέροντας αν κάνω καλά να τον εμπιστεύομαι και να τον ακούω.
Έγραψα τον μονόλογό του και ύστερα δεν ήξερα τι να τον κάνω.
Ένιωθα ότι έχω γράψει κάτι που ρέει πολύ όμορφα, που μου αρέσει πολύ σαν κείμενο αλλά που από μόνο του δεν στέκει.
Και τότε έκανα παύση και σκέφτηκα με το μυαλό μου για πρώτη φορά. Από αυτή τη σκέψη βγήκαν οι επόμενοι αφηγητές και το υπόλοιπο βιβλίο. Δηλαδή το βιβλίο είναι προϊόν παρόρμησης κατά το πρώτο μέρος και προϊόν σκέψης κατά το υπόλοιπο.

Και ο ίδιος ο Κωσταντής, από που νομίζεις ότι… ξεπήδησε και τι ήταν αυτό που κυρίως ήθελε να γίνει γνωστό από τη «ζωή» του;

Από την αγάπη μου για τους ανθρώπους που ζούνε ως λοξοί μέσα στην κοινωνία ξεπήδησε. Που δίνουνε τις προσωπικές τους μάχες κάθε μέρα για την κατάκτηση της ελευθερίας και της έκφρασης της ψυχής τους. Για όσους πορεύονται νιώθοντας και όχι μόνο σκεπτόμενοι. Για αυτούς που στην αιώνια μάχη νου – ψυχής δεν έχει καμιά τύχη η λογική μπρος στο συναίσθημα.
Την αλήθεια του ήθελε να δείξει ο Κωσταντής, τι άλλο; Την αλήθεια του που ως δική του αλήθεια ήτανε η μόνη αλήθεια.

“Για να καταπιαστεί ένας συγγραφέας λογοτεχνίας με ένα θέμα από την Ιστορία πρέπει να έχει ενεργή πολιτική συνείδηση” έχει πει η Ρέα Γαλανάκη. Σε όλα τα βιβλία όπως και στα άρθρα σου που κατά καιρούς δημοσιεύονται, διαφαίνονται έμμεσα ή άμεσα και κάποιες πολιτικές θέσεις. Ποιό είναι το κυριότερο πολιτικό μήνυμα του “ήλιου με δόντια”;

Συμφωνώ απόλυτα με την φράση της Ρέας Γαλανάκη και μάλιστα θα έλεγα, ότι όποιος γράφει δημόσια θα πρέπει να έχει ενεργή πολιτική συνείδηση. Προσωπικά είμαι ον πάνω απ’ όλα πολιτικό και γι’ αυτό μόνο πολιτικά βιβλία γράφω. Το ήλιος με δόντια είναι μάλλον το λιγότερο ενδεικτικό. Εννοώ ότι στη Δεξιά τσέπη, στο Λαγού μαλλί και στην Άλωση της Κωσταντίας είναι πιο φανερά τα πολιτικά μηνύματα. Εδώ έχουμε ένα μήνυμα για την διαφορετική οπτική της ζωής και της αλήθειας του καθενός, για τον σεβασμό στην κάθε προσωπικότητα, για την εικόνα που έχει ο καθένας από μας για τον εαυτό του και για τους γύρω του αλλά και για την εικόνα που σχηματίζουν οι οργανωμένες κοινωνίες για τους ανθρώπους που διαφέρουν.

Μέσα από τα άρθρα σου κυρίως, εκφράζεις μία διαφορετική πολιτική θέση-πρόταση, από τις υπάρχουσες, υπογράφοντας, μάλιστα, κατά καιρούς, και ως “Κότσυφας”! Θα ήθελες να πεις κάτι γι αυτόν… και τον τρόπο ζωής του απέναντι στην κρίση;

Αυτό σηκώνει μεγάλη συζήτηση. Επιγραμματικά θα πω ότι πραγματεύομαι εδώ και πολύν καιρό μέσα μου το ζήτημα της ανθρώπινης πορείας επί της γης. Σκέφτομαι ότι οι άνθρωποι όσο πετυχαίνουν την πολυπόθητη “ανάπτυξη” και όσο κατακτούν γνώσεις και τεχνολογίες που διευκολύνουν τον βίο τους, τόσο χάνουν ταυτόχρονα πρωτογενείς γνώσεις και υλικά τα οποία όμως είναι τα βασικότερα για την επιβίωσή τους ως όντα. Δεν μπορεί να ζήσει ο άνθρωπος, όσα επιτεύγματα κι αν έχει κατακτήσει, αν αφήσει να χαθούν ή να μεταλλαχθούν οι σπόροι κι αν δεν υπάρχουν οι μέλισσες. Όλος μας ο σύγχρονος πολιτισμός δηλαδή έχει ξύλινα ποδάρια και μπορεί να καταρρεύσει από τη μια στιγμή στην άλλη. Και τότε κανένα τεχνολογικό επίτευγμα και καμιά εξεζητημένη γνώση δεν θα μπορεί να μας σώσει. Προσωπικά έχω επιστρέψει στα βασικά. Βιώνω την καθημερινότητά μου ψάχνοντας παλιά υλικά και μεθόδους για να μην τις αφήσω να χαθούν. Σπόρους, καλλιέργειες, μεθόδους συντήρησης τροφών. Είμαι οπαδός της Αποανάπτυξης και της στροφής προς τις μικρές οικιακές αυτόνομες μονάδες και όχι προς τον γιγαντισμό προς τον οποίον οδεύει εδώ και χρόνια η σύγχρονη ζωή μας. Μάχομαι κάθε μέρα για την επίτευξή της Αποανάπτυξης και της σμίκρινσης διότι πιστεύω ότι μόνο μέσω αυτού του τρόπου ζωής έχει μέλλον το ανθρώπινο είδος στον πλανήτη.

Η κόκκινη σημαία που ανεμίζει πάνω σε ένα ξύλινο κοντάρι, εκεί στο σπίτι σου, στη Βολισσό της Χίου, τι συμβολίζει;

Άκουσα τόσες φορές τους πολιτικούς μας ταγούς και σωτήρες της πατρίδας τα τελευταία δύο χρόνια να μας λένε ότι βρισκόμαστε σε πόλεμο. Είδα και τα έργα τους και πείστηκα. Αποφάσισα, λοιπόν, να κηρύξω κι εγώ τον πόλεμο. Στον σύγχρονο τρόπο ζωής, στην ανάπτυξη και στον καπιταλισμό. Η κόκκινη σημαία είναι το λάβαρο που εκφράζει μάχη της ψυχής ενάντια στον λογισμό, τη μάχη του ανθρώπου ενάντια στο άτομο, στον καταναλωτή. Είμαστε σε πόλεμο και έχουμε χρέος να πολεμήσουμε. Γι’ αυτό κι εγώ έχω αφήσει στην άκρη τη συγγραφή και πολεμώ καθημερινά. Με πολιτικά κείμενα και με αγώνα για τη διάσωση πρωτογενών μεθόδων και υλικών, τα οποία θέλει το καπιταλιστικό σύστημα να μας κάνει να χάσουμε ή να ξεχάσουμε, για να χειραγωγήσει το μέλλον μας. Δεν υποκύπτουμε όμως. Θα μαχόμαστε μέχρι τελευταίας πνοής και, αν μη τι άλλο, κάτι θα έχουμε περισώσει για να βρουν οι επόμενοι και να συνεχίσουν τον πόλεμο.

Στο νέο βιβλίο σου “Το ζουμί του πετεινού” που θα κυκλοφορήσει σε μερικούς μήνες από τις εκδόσεις της Εστίας, τι θέμα πραγματεύεται;

Είναι μια νουβέλα. Δίδυμη του Λαγού μαλλί. Το Λαγού μαλλί ήταν για έναν ψαρά, θαλασσινό, παλιό σκαρί, και πως βιώνει την κρίση. Το ζουμί του πετεινού που θα κυκλοφορήσει και αυτό από τις εκδόσεις Εστία, περιγράφει έναν αυτάρκη αγρότη και πως αυτός δε μπορεί να καταλάβει τι είναι οικονομική κρίση. Όταν κάπως το κατανοεί, από τις κουβέντες τρίτων, παθαίνει ο ίδιος κρίση. Νευρική. Αλλά δεν κρατάει πολύ. Τρεις μέρες ίσα ίσα.

Στις 10 Μαρτίου στην Αθήνα στο Pocket Theater in Athens του Μικρού Πολυτεχνείου, έχει πρεμιέρα η θεατρική παράσταση του “Ήλιου με δόντια” από τον σκηνοθέτη Βασίλη Βασιλάκη. Ποια σκηνή της ιστορίας του βιβλίου θα επιθυμούσες να έχει αναδειχτεί στην συγκεκριμένη πρώτη θεατρική διασκευή του;

θα ήθελα να έχει αναδειχτεί η σκηνή που ο Κωσταντής πέφτει θύμα της αλλαγής του ημερολογίου. Διότι είναι ένα γεγονός που δείχνει πόσο μπορεί ένα ιστορικό γεγονός να επηρεάσει τον προσωπικό βίο του καθενός μας. Δείχνει ότι όλες οι ιστορικές αλλαγές γίνονται επί ανθρώπινων ψυχών και αυτό δείχνουμε να το έχουμε ξεχάσει πλήρως. Κυρίως τελευταία που η έννοια άνθρωπος έχει αντικατασταθεί από την έννοια καταναλωτής.

συ