Ο Τάσος Καλούτσας στη “Μ” με αφορμή τη νέα συλλογή διηγημάτων του
Του Κώστα Μαρίνου marinos@makthes.gr
Συνεχίζει ο Τάσος Καλούτσας, χωρίς να παρασύρεται από τους εκάστοτε συρμούς, να ασχολείται με το διήγημα, αυτό το δύσκολο λογοτεχνικό είδος. Φέτος, από τις εκδόσεις “Μεταίχμιο” κυκλοφόρησε μία ακόμη συλλογή ανθρώπινων ιστοριών, με γενικό τίτλο “Η ωραιότερη μέρας της”. Δέκα διηγήματα, σπαρακτικά στην απλότητά τους, με ήρωες που προσπαθούν να αρθρώσουν τον δικό τους λόγο, που νιώθουν ανυπεράσπιστοι ζώντας σε μια κοινωνία η οποία κρύβει με δυσκολία το άγριο πρόσωπό της.
Ο θεσσαλονικιός συγγραφέας εμφανίστηκε στα γράμματα το 1983. Από τότε έχει κυκλοφορήσει τέσσερις συλλογές διηγημάτων: “Το κελεπούρι και άλλα διηγήματα”, “Το κλαμπ και άλλα διηγήματα”, “Το καινούργιο αμάξι” και τη συλλογή “Το τραγούδι των Σειρήνων”, που βραβεύτηκε το 2000 με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος και το Βραβείο Διηγήματος του περιοδικού “Διαβάζω”. “Καταρχάς να πω ότι, για μένα, μέτρο κρίσεως για τη δουλειά ενός συγγραφέα θα έπρεπε να είναι η φροντίδα του για τη συγγραφή ενός ποιοτικού βιβλίου, παρά η σπουδή για την όσο γίνεται συχνότερη εμφάνισή του στο προσκήνιο, με όλα τα παρεπόμενα… Να μιλάει όταν έχει κάτι ουσιαστικό να πει. Πέρα απ’ αυτό, στη δεκαετία που μεσολάβησε από ‘Το τραγούδι των σειρήνων’ (2000) το μεγάλο βάρος της δραστηριότητάς μου έπεσε στην ενασχόληση με το έργο φίλων συγγραφέων, γεγονός που μάλλον κράτησε πίσω την πρωτογενή δουλειά μου. Συν τοις άλλοις, υπήρχε το σχολείο, η βιοτική μέριμνα, κάποια δυσάρεστα οικογενειακά συμβάντα, με ασθένειες και θανάτους, αλλά, δεν σας κρύβω, και μια γενικότερη απογοήτευση στο βάθος, όσον αφορά τα εκδοτικά πράγματα… Είναι κάποιες καταστάσεις στις οποίες ο συγγραφέας νιώθει ανυπεράσπιστος. Παρόλα αυτά, έγραψα καμιά εικοσαριά διηγήματα, από τα οποία έκανα στο τέλος μια αυστηρή επιλογή. Μερικά τα διόρθωσα ή τα ξανάγραψα, άλλα τα απέρριψα εντελώς. Αν τα άφηνα όλα, το μέγεθος της συλλογής θα ήταν ίσως διπλάσιο”, λέει στη “Μ” ο γνωστός πεζογράφος. Ο ίδιος συμπληρώνει ότι τον θέλγει ιδιαίτερα το διήγημα, αλλά δεν αρνείται ότι δεν τον απασχολεί η ιδέα να γράψει κάποτε και ένα μυθιστόρημα. “Φαίνεται, δεν έχουν ωριμάσει οι καταστάσεις”, σημειώνει.
Σχέσεις σε κρίση
Στα νέα διηγήματα του Τάσου Καλούτσα επικρατεί μια απροσδιόριστη αίσθηση απειλής της ήρεμης καθημερινότητας που βιώνουν οι ήρωές του. Σχολιάζει ο συγγραφέας τους: “Στο επίκεντρο της θεματολογίας του βιβλίου τίθενται οι ανθρώπινες σχέσεις (φιλικές, οικογενειακές, ερωτικές). Στην εποχή μας ιδιαίτερα, αυτές οι σχέσεις βρίσκονται σε κρίση. Εξάλλου, ο σημερινός άνθρωπος πολύ συχνά βασανίζεται έντονα από τις αντιφάσεις του και βρίσκεται σε μία συνεχή εσωτερική αναστάτωση και διαπάλη. Το θέμα του διχασμού της ανθρώπινης ψυχής με απασχολούσε από παλιά. Διχασμένος και αλλοτριωμένος, για παράδειγμα, εμφανίζεται ο Ναπολέων, ο ήρωάς μου στο διήγημα ‘Το συλλαλητήριο’, σε σημείο που οι πολιτικές του προτεραιότητες να επηρεάζονται αρνητικά από τις βαθύτερες αδυναμίες του. Κάποιοι άλλοι ήρωές μου -άντρες μέσης ηλικίας οι περισσότεροι- αισθάνονται ενοχές για πράξεις που έχουν συμβεί στο παρελθόν και τους βαραίνουν, ή συνειδητοποιούν, για διάφορους λόγους, την ανικανότητά τους να ανταποκριθούν ικανοποιητικά σε όσα τους υπαγορεύει η ηθική τους συνείδηση. Ή, πάλι, ψάχνουν για ένα κατάλληλο πεδίο, όπου η ανθρώπινη παρέμβασή τους θα γινόταν πιο αποτελεσματική. Πάντως, αγωνίζονται, άσχετα αν οι προθέσεις τους σκοντάφτουν σε διάφορα (ανυπέρβλητα, καμιά φορά) εμπόδια. Και πώς μπορείς πράγματι να μη νιώθεις τριγμούς στα θεμέλια της ύπαρξής σου, όταν σήμερα, τον καιρό της παγκοσμιοποίησης, βλέπεις ξαφνικά τόσους πολέμους να ξεσπούν με σφοδρότητα στη γειτονιά σου; Είναι δυνατόν εσύ να σφυρίζεις αδιάφορα;”.
Του Κώστα Μαρίνου marinos@makthes.gr
Συνεχίζει ο Τάσος Καλούτσας, χωρίς να παρασύρεται από τους εκάστοτε συρμούς, να ασχολείται με το διήγημα, αυτό το δύσκολο λογοτεχνικό είδος. Φέτος, από τις εκδόσεις “Μεταίχμιο” κυκλοφόρησε μία ακόμη συλλογή ανθρώπινων ιστοριών, με γενικό τίτλο “Η ωραιότερη μέρας της”. Δέκα διηγήματα, σπαρακτικά στην απλότητά τους, με ήρωες που προσπαθούν να αρθρώσουν τον δικό τους λόγο, που νιώθουν ανυπεράσπιστοι ζώντας σε μια κοινωνία η οποία κρύβει με δυσκολία το άγριο πρόσωπό της.
Ο θεσσαλονικιός συγγραφέας εμφανίστηκε στα γράμματα το 1983. Από τότε έχει κυκλοφορήσει τέσσερις συλλογές διηγημάτων: “Το κελεπούρι και άλλα διηγήματα”, “Το κλαμπ και άλλα διηγήματα”, “Το καινούργιο αμάξι” και τη συλλογή “Το τραγούδι των Σειρήνων”, που βραβεύτηκε το 2000 με το Κρατικό Βραβείο Διηγήματος και το Βραβείο Διηγήματος του περιοδικού “Διαβάζω”. “Καταρχάς να πω ότι, για μένα, μέτρο κρίσεως για τη δουλειά ενός συγγραφέα θα έπρεπε να είναι η φροντίδα του για τη συγγραφή ενός ποιοτικού βιβλίου, παρά η σπουδή για την όσο γίνεται συχνότερη εμφάνισή του στο προσκήνιο, με όλα τα παρεπόμενα… Να μιλάει όταν έχει κάτι ουσιαστικό να πει. Πέρα απ’ αυτό, στη δεκαετία που μεσολάβησε από ‘Το τραγούδι των σειρήνων’ (2000) το μεγάλο βάρος της δραστηριότητάς μου έπεσε στην ενασχόληση με το έργο φίλων συγγραφέων, γεγονός που μάλλον κράτησε πίσω την πρωτογενή δουλειά μου. Συν τοις άλλοις, υπήρχε το σχολείο, η βιοτική μέριμνα, κάποια δυσάρεστα οικογενειακά συμβάντα, με ασθένειες και θανάτους, αλλά, δεν σας κρύβω, και μια γενικότερη απογοήτευση στο βάθος, όσον αφορά τα εκδοτικά πράγματα… Είναι κάποιες καταστάσεις στις οποίες ο συγγραφέας νιώθει ανυπεράσπιστος. Παρόλα αυτά, έγραψα καμιά εικοσαριά διηγήματα, από τα οποία έκανα στο τέλος μια αυστηρή επιλογή. Μερικά τα διόρθωσα ή τα ξανάγραψα, άλλα τα απέρριψα εντελώς. Αν τα άφηνα όλα, το μέγεθος της συλλογής θα ήταν ίσως διπλάσιο”, λέει στη “Μ” ο γνωστός πεζογράφος. Ο ίδιος συμπληρώνει ότι τον θέλγει ιδιαίτερα το διήγημα, αλλά δεν αρνείται ότι δεν τον απασχολεί η ιδέα να γράψει κάποτε και ένα μυθιστόρημα. “Φαίνεται, δεν έχουν ωριμάσει οι καταστάσεις”, σημειώνει.
Σχέσεις σε κρίση
Στα νέα διηγήματα του Τάσου Καλούτσα επικρατεί μια απροσδιόριστη αίσθηση απειλής της ήρεμης καθημερινότητας που βιώνουν οι ήρωές του. Σχολιάζει ο συγγραφέας τους: “Στο επίκεντρο της θεματολογίας του βιβλίου τίθενται οι ανθρώπινες σχέσεις (φιλικές, οικογενειακές, ερωτικές). Στην εποχή μας ιδιαίτερα, αυτές οι σχέσεις βρίσκονται σε κρίση. Εξάλλου, ο σημερινός άνθρωπος πολύ συχνά βασανίζεται έντονα από τις αντιφάσεις του και βρίσκεται σε μία συνεχή εσωτερική αναστάτωση και διαπάλη. Το θέμα του διχασμού της ανθρώπινης ψυχής με απασχολούσε από παλιά. Διχασμένος και αλλοτριωμένος, για παράδειγμα, εμφανίζεται ο Ναπολέων, ο ήρωάς μου στο διήγημα ‘Το συλλαλητήριο’, σε σημείο που οι πολιτικές του προτεραιότητες να επηρεάζονται αρνητικά από τις βαθύτερες αδυναμίες του. Κάποιοι άλλοι ήρωές μου -άντρες μέσης ηλικίας οι περισσότεροι- αισθάνονται ενοχές για πράξεις που έχουν συμβεί στο παρελθόν και τους βαραίνουν, ή συνειδητοποιούν, για διάφορους λόγους, την ανικανότητά τους να ανταποκριθούν ικανοποιητικά σε όσα τους υπαγορεύει η ηθική τους συνείδηση. Ή, πάλι, ψάχνουν για ένα κατάλληλο πεδίο, όπου η ανθρώπινη παρέμβασή τους θα γινόταν πιο αποτελεσματική. Πάντως, αγωνίζονται, άσχετα αν οι προθέσεις τους σκοντάφτουν σε διάφορα (ανυπέρβλητα, καμιά φορά) εμπόδια. Και πώς μπορείς πράγματι να μη νιώθεις τριγμούς στα θεμέλια της ύπαρξής σου, όταν σήμερα, τον καιρό της παγκοσμιοποίησης, βλέπεις ξαφνικά τόσους πολέμους να ξεσπούν με σφοδρότητα στη γειτονιά σου; Είναι δυνατόν εσύ να σφυρίζεις αδιάφορα;”.
