Ένα απόσπασμα από το βιβλίο "Τιμωρία, η λέξη των θεών" Χαρίτων Γιωτάκης

απόσπασμα από το βιβλίο που διαβάζω, "Τιμωρία, η λέξη των θεών" Χαρίτων Γιωτάκης

«Αυτό είναι ένα απ’ τα αίτια που με κάνουν και σκέφτομαι τη συγκεκριμένη λύση σοβαρά. Βέβαια πρέπει να συνυπολογίσεις και την ψυχολογική επίπτωση αυτής της ενέργειας στο παιδί. Οι ψυχολόγοι λένε, ότι...»
«Παράτα μας πια με τους ψυχολόγους σου βρε Ναυσικά ! Πόσες φορές θα στο πω ότι δεν τους παραδέχομαι,  πιστεύω ότι δεν ξέρουν τι τους γίνεται. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς είναι απλά έμποροι, που κοιτούν πως θα βγάλουν χρήματα εις βάρος των ανόητων, που νομίζουν ότι τους έχουν ανάγκη».
Είχε γίνει κόκκινος από θυμό. Ένιωθε τα περιθώρια να στενεύουν κι Αυτός να μην μπορεί να βρει λύση. Κοίταξε τη γυναίκα του, που είχε ζαρώσει σε μια γωνία απ’ τη στενοχώρια της και μετάνιωσε, για άλλη μια φορά, για το άδικο ξέσπασμά του. Το ήξερε πως μια τέτοια βίαιη φυγή, θα κόστιζε στον ψυχισμό της κόρης του, αλλά μήπως και η παραμονή σε μια τέτοια αρρωστημένη κατάσταση, δε θα είχε ανάλογα αποτελέσματα, σε περίπτωση θανάτου του ; Κάτι που ήταν μαθηματικώς βέβαιο, ότι θα συνέβαινε σύντομα... Όσο για τους διαφόρους ψυχολόγους, τους θεώρει αλμπάνηδες και εκμεταλλευτές. Πιστεύει πως ο ψυχολόγος (και ο ψυχίατρος), δεν είναι απλός γιατρός. Δηλαδή σε πονάει το στομάχι σου ; Έχουμε περίπου τέσσερις πιθανές διαγνώσεις, μια απ’ αυτές θα είναι σωστή. Μετρημένα κουκιά, στις περισσότερες περιπτώσεις τουλάχιστον. Ο ψυχολόγος είναι γι Αυτόν, ιερέας. Αντιπρόσωπος της φύσης ή του Θεού (αναλόγως που πιστεύει ο καθένας) στη γη ! Έχει να αντιμετωπίσει το πιο δύσκολο και ανεξερεύνητο όργανο του ανθρώπου, τον εγκέφαλο. Πρέπει να είναι γνώστης, εκπαιδευμένος, ικανός, ευφυής, διεισδυτικός, υπομονετικός, γενναίος και κυρίως ταλαντούχος. Το ταλέντο είναι γι Αυτόν, το πιο σημαντικό προσόν σε κάθε ενασχόληση, πόσο μάλλον στην ψυχολογία ! Εάν δεν έχεις το ταλέντο, την κλίση να αντιλαμβάνεσαι και ύστερα να θεραπεύεις το μυαλό, όσο και να εκπαιδευτείς, πάντα θα είσαι ελλιπής και κατ’ επέκταση επικίνδυνος για τους ασθενείς σου. Θεώρει τις τελευταίες ανακαλύψεις και θεωρίες της ψυχολογίας (περιλαμβάνοντας και αυτές των Φρόιντ, Γιούνγκ, των συγχρόνων και των μετέπειτα απ’ αυτούς), τσαρλατανισμούς και ψευτοκουλτουριάρικες μπούρδες, με μόνο σκοπό την καθοδήγηση των μαζών, κατά τον τρόπο που βολεύει τους ηγήτορες και τους δυνατούς της σύγχρονης κοινωνίας. Πιστεύει πως όλος αυτός ο όγκος των ανθρώπων που υπήρξε στη γη, καθ’ όλη την ιστορία του ανθρώπινου γένους, από εμφάνισης του έως και τα μέσα του εικοστού αιώνα, ανατράφηκαν και γαλουχηθήκαν, με αυτό που οι σημερινοί ψυχολόγοι ονομάζουν «πρωτόγονες, αποτυχημένες μεθόδους».  Όμως  κατ’ Αυτόν, αυτές οι μέθοδοι ανέδειξαν όχι μόνο τεράστιες μορφές, όπως φιλοσόφους, ηγέτες, επιστήμονες, πρωτοπόρους και ανθρωπιστές, αλλά γενικότερα μάζες ανθρώπων, που είχαν όλο το δικαίωμα να ονομάζονται πολιτισμένα όντα, σε αντίθεση με τους, με τη νέα μέθοδο ανατραφέντες, σημερινούς ανθρώπους, τους οποίους ακόμη και τα πλάσματα της ζούγκλας, θα χαρακτήριζαν : ΖΩΑ ! Πιστεύει ακόμη, πως η ανατροφή των παιδιών με τη σύγχρονη μέθοδο, πλάθει χαρακτήρες αδύναμους και εγωκεντρικούς, οι όποιοι είναι αδύνατο να σταθούν με σθένος απέναντι στο χάος που καλούνται ν’ αντιμετωπίσουν με την ενηλικίωση τους. Το αποτέλεσμα είναι, να μετατρέπονται σε δειλές μαριονέτες, οι οποίες για να επιβιώσουν επιδίδονται σε ένα ατελείωτο κυνήγι χρήματος, με κάθε κόστος, αδιαφορώντας πλήρως για τους συνανθρώπους τους. Η αδιαφορία δυστυχώς, είναι μεταδοτική και φέρνει αποξένωση. Η αποξένωση φέρνει μοναξιά. Αποξένωση και μοναξιά ακόμη κι απ’ τα ίδια σου τα παιδιά ! Το τραγικό τέλος είναι, ότι ο καθένας καταλήγει μόνος του και όταν είσαι μόνος σου, αντιδράς λιγότερο και υπακούς ευκολότερα. Όλοι καταλήγουν να είναι και μάλιστα οικιοθελώς, σύγχρονοι, πολιτισμένοι, κουστουμαρισμένοι σκλάβοι ! Αυτή τη γραμμή, τη δίνει ένα παγκόσμιο γενικό διευθυντήριο (άγνωστο το από ποιους απαρτίζεται), το όποιο δεν έχει εθνικές, φυλετικές ή άλλες αναστολές, ούτε κανενός είδους φραγμούς. Καθορίζει τα πράγματα με μόνο γνώμονα το συμφέρον του. Οι πρόεδροι και οι πρωθυπουργοί των χωρών σ’ αυτό το παιγνίδι, δεν είναι τίποτα άλλο από έπαρχοι. Οι διάφοροι μεγιστάνες του πλούτου, κομισάριοι και οι πολίτες όλων των κοινωνικών και μορφωτικών επίπεδων, είναι εργάτες με διάφορες διαβαθμίσεις και προοπτικές προαγωγής – για να έχει και κάποιο ενδιαφέρον γι αυτούς  η όλη κατάσταση.  Όλα είναι οργανωμένα με απόλυτη τάξη και εκτελούνται με σπαρτιατική  πειθαρχία, απ’ τα πειθήνια όργανα τού διευθυντηρίου και όλοι ακολουθούν το ρυθμό του, χωρίς ιδιαίτερες αντιρρήσεις, αφού νομίζουν ότι είναι αυτεξούσιοι και κύριοι του εαυτού τους, αλλά και αποκλειστικοί υπεύθυνοι των δεινών τους. Όταν δηλαδή, κάθεσαι και δουλεύεις σα δούλος μέρα - νύχτα, αποποιούμενος βασικά δικαιώματα σου, επειδή χρειάζεσαι τη δουλειά, για να σου παρέχει τα χρήματα να πληρώνεις το δάνειο που πήρες, για ν’ αγοράσεις ένα είδος  αυτοκίνητου, που ούτε σου χρειάζεται, αλλά και ούτε μπορείς να συντηρήσεις, τότε λες ότι φταίει η βλακεία σου γι αυτό και όχι το ότι απ’ την ώρα που γεννήθηκες σε βομβαρδίζουν νυχθημερόν, με όλους τους τρόπους, με ένα δήθεν  ιδανικό  μοντέλο ανθρώπου, το όποιο οι μόνες αξίες που έχει, είναι η απόκτηση πλούτου, κυρίως πατώντας επί πτωμάτων. Δεν ξέρει από ποτέ ισχύει αυτή η τάξη πραγμάτων και ποιος ήταν ο εμπνευστής της, αλλά υποθέτει ότι είναι κάτι που υπάρχει από παλιά. Δεν τολμάει να σκεφθεί ότι υπήρχε από την αρχαιότητα, γιατί τότε θα πρέπει να αναθεωρήσει πολλά απ’ αυτά τα σπουδαία που σκέφτεται για τους αρχαίους  Έλληνες, αλλά και τους νεωτέρους απογόνους τους.
Κοίταξε τη Ναυσικά τρυφερά, μ’ αυτό το γλυκό μετανοιωμένο βλέμμα, που πάντα την έριχνε και την πήρε αγκαλιά.
«Έλα να σκεφτούμε τις διακοπές μας», της είπε χαϊδεύοντας της τα μαλλιά, μ’ ένα τρόπο που την έκανε να ξεχνά όλα τα άσχημα και να παίρνει νέα δύναμη. Δεν ήταν τυχαίο ότι όλοι στηρίζονταν πάνω του για τα πάντα. Όχι, δεν το επεδίωξε, απλά έχει το χάρισμα. Κάποτε, ενώ Αυτός δεν ήταν μπροστά, στην παρέα του είχε δημιουργηθεί συζήτηση με θέμα τον γνωστό, κατά την περίοδο του μεσοπόλεμου, ταχυδακτυλουργό - μάγο Χουντίνι. Λοιπόν οι θαυμαστές αυτού του ανθρώπου, μαζεύονταν κάθε χρόνο, την ημέρα της ανάμνησης του θανάτου του, με την ελπίδα ότι θα εμφανιζόταν μπροστά τους. Όταν λοιπόν κάποιος απ’ την παρέα, ρώτησε γιατί το πίστευαν αυτό, του δόθηκε η απάντηση, ότι όλοι  αυτοί οι άνθρωποι (και ήταν πραγματικά πολλοί), ήταν απολύτως βέβαιοι, πως εάν υπήρχε κάποιο ον που θα κατάφερνε να δραπετεύσει απ’ τον Άδη, αυτός θα ήταν μόνο ο Χουντίνι. Τότε, αυτόματα και χωρίς καμία προηγούμενη συνεννόηση, αρκετά άτομα απ’ την παρέα πεταχτήκαν ταυτοχρόνως και φώναξαν : «Και ο Αλέξανδρος επίσης...» !!

Αξιοσημείωτες συναντήσεις

Του Γιώργου Βέη

Μια πολύ ισχυρή δόση ντοπιολαλιάς, αλλά και προσωποπαγείς, φιλολογικά ψαγμένοι τύποι, όπως π. χ.: ά΄θρωποι, σϊωπή, βαρβάκια, ξανά-μανά, πάρωρα, γαίμα, κάναλοι, σκαντάγιο, σαυράδα, συστηματική προβολή ασήμων αλλά καταλυτικών πτυχών του γενέθλιου μυκονιάτικου τοπίου, οιονεί ανθρωπολογικές μελέτες εν συνόψει, μαρτυρίες ζωής στοχαστικής και ιδιαίτερα ανοικτής φιλοσοφικά, αποσπάσματα συναντήσεων με διακεκριμένους δημιουργούς, π. χ. Μέλπω Αξιώτη, Γιώργος Σεφέρης, Βασίλης Βασιλειάδης, και βεβαίως άμεσες αυτοβιογραφικές καταθέσεις συνιστούν, μεταξύ άλλων, τα εμφανέστατα στοιχεία του υλικού εκείνου, από το οποίο έχει σπονδυλωτά σχηματιστεί το παρόν βιβλίο. 

Συγκρατώ ότι ο Παναγιώτης Κουσαθανάς δεν χάνει ποτέ τον έλεγχο της γραφής του, δεν εκφυλίζει το κείμενο σε ανούσιο παραλήρημα «εκστατικού μύστη», ούτε ευτελίζει το αντικείμενο των περιγραφών του, συνθηκολογώντας με άνομες αποδομήσεις. Γράφει δηλαδή χωρίς ανούσια τερτίπια. Όπως συνιστούν άλλωστε οι ημεδαποί και αλλοδαποί ειδήμονες του είδους. Και η μεγίστη προσοχή, την οποία αποδίδει στην κατάλληλη λέξη, την περιώνυμη, φλωμπερική mot juste, βεβαίως τον αποζημιώνει: η φράση λειτουργεί τόσο ως καλώς συγκερασμένη σύμπτυξη της καθημερινότητας, όσο και ως ικανό κάτοπτρο των ενδογενών τριβών. Το δε διηγητικό υποκείμενο επιβάλλει με τη σειρά του όσο πιο διακριτικά μπορεί τους όρους του λεκτικού παιχνιδιού. Το σήμερα είναι συνήθως ολισθηρό: παραπέμπει συχνά στον απολεσθέντα παράδεισο της παιδικής ηλικίας. Τότε δηλαδή που ο μικρός Παναγιώτης Κουσαθανάς αποστήθιζε εξ απαλών ονύχων τα ονόματα και τα επίθετα των προσώπων και των πραγμάτων. Αλλά το έργο αυτό συνιστά και κάτι ακόμα: ήτοι ένα πεδίο παρατεταμένης σπουδής του εαυτού, όπως δρα πάντα σε συνάρτηση με τα δεδομένα τόσο της ατομικής, όσο και της συλλογικής μνήμης. Όπως προέκυψε δηλαδή και από τις οξυδερκείς αναλύσεις του Μπόρις Αϊχενμπάουμ «η ιστορία» εξακολουθεί να αποτελεί «μια ιδιαίτερη μέθοδο μελέτης του παρόντος με τη βοήθεια γεγονότων που ανήκουν στο παρελθόν». Παρόν και παρελθόν είναι κοντολογίς, για τις Αξιοσημείωτες συναντήσεις, μια συνεχής μαντική εικόνα, ή άλλως μια αδιάπτωτη λεξιμαγεία.

Έχει διατυπωθεί δημοσίως η άποψη της κριτικού Κατερίνας Σχινά, ότι ο εν λόγω πολυβραβευμένος συγγραφέας «αντλεί με πάθος από το κεφάλαιο του πραγματικού για να στοχαστεί πάνω στον τόπο και τους ανθρώπους, να διεισδύσει στα πάθη τους, να κατανοήσει την λοξότητά τους, να οικειωθεί και να οικειώσει τον αναγνώστη με το παράλογο της ύπαρξης. Όμως, παρ’ ότι αγκιστρωμένος στο πραγματικό, ο Παναγιώτης Κουσαθανάς το ανασκηνοθετεί για να φανεί αυτό που πραγματικά είναι: μια διαδοχή υπαινιγμός, ένας παράξενος, όχι όμως και ανεξιχνίαστος, χορός των σημασιών. Κι έτσι, βλέποντας και γράφοντας υπό γωνίαν, αποδίδει στα πράγματα τις αδιάγνωστες διαστάσεις τους». Κι εδώ ακριβώς εντοπίζεται ένα άλλο στοιχείο της δομικής συγκρότησης, την οποία προτείνει εν προκειμένω ο συγγραφέας. Εννοώ τη διεύρυνση δηλαδή των δεδομένων των αισθήσεων και την υπαγωγή τους σε ένα μεγαπρότυπο Βίου. Εξ ου και η πηγαία αίσθηση της συνειδητής στίλβωσης, της οριακής μεταποίησης, της κραταιάς διάσωσης εν τέλει των πολλαχώς σημαδιακών φαινομένων. Ασφαλώς η εμπειρία του πνεύματος είναι η μόνη μορφή ζωής, την οποία εμμέσως πλην σαφώς αποδέχεται πλήρως ο συγγραφέας ως αναγκαία και ικανή όψη της απώτατης Αλήθειας. Το σώμα, αυτή η ακραία αντικειμενικοποίηση της βούλησης, όπως δίδαξε ο Αρθούρος Σοπενχάουερ, συμπαρίσταται σ’ αυτή τη βαθμιαία προαγωγή των ποσοτήτων και των ποιοτήτων, επιδιώκοντας κι αυτό την ενδελεχή, απρόσκοπτη αναβάθμισή του σε Αγαθό. Η ενδεχόμενη αποτυχία του, σχετική ή παταγώδης, συνιστά την απαρχή μιας τραγωδίας. Αυτήν ακριβώς την οποία υπαινίσσεται από τη μια σελίδα στην άλλη η συλλογή των Αξιοσημείωτων Συναντήσεων.

Η δε εντονότατη εντοπιότητα των εκφάνσεων προκαθορίζει εκ του ασφαλούς μέγα μέρος του ειδικότερου αναπτύγματος των θεματικών αφετηριών. Κι εδώ ισχύει κατά συνέπεια άλλη μια φορά ο κανόνας του Μαρσέλ Προυστ, σύμφωνα με τον οποίο το μόνο πραγματικό ταξίδι δεν είναι η περιφορά στον κόσμο, αλλά η θέαση του κόσμου, ο οποίος ήδη μας περιβάλλει, με τα μάτια ενός άλλου, ήτοι ενός αναβαθμισμένου εγώ. Κατά λέξη: «Le seule véritable voyage, le seul bain de jouvence, ce ne serait pas d’ aller vers de nouveaux paysages, mais d’ avoir d’ autres yeux, de voir l’univers avec les yeux d’un autre». Ειδικότερα: αγάπη για τη μητέρα - τον πατέρα γη, και οργή για την τρέχουσα κατάντια, έλξη και άπωση ταυτοχρόνως, λόγω των θλιβερών τεκταινομένων, από καθαρά οικολογική άποψη, στη γενέθλια νήσο του νυν, προκαθορίζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό την εμβέλεια των εκφάνσεων. Άλλωστε «τις γενέθλιες πόλεις τις αγαπάει κανείς με τους εφιάλτες τους. Δηλαδή είναι πόλεις που δρουν επάνω σου και εφιαλτικά, όπως συμβαίνει με μένα...» μας θυμίζει και ο Δ. Ν. Μαρωνίτης, μιλώντας για τη δική του γενέθλια Θεσσαλονίκη, σε συνέντευξη στην Έλενα Χουζούρη, στο περιοδικό «Ένα», το καλοκαίρι 1989.

Παραλλάσσοντας μάλιστα τα όσα καίρια διετύπωσε η Ελένη Λαδιά για την ποίηση του Δ. Π. Παπαδίτσα στο δοκίμιό της Ο αγαπημένος του Όντος, που κυκλοφορεί ήδη από τις εκδόσεις «Λογείον», σε δεύτερη, συμπληρωμένη έκδοση, θα διατύπωνα την άποψη ότι ο «τόπος έχει μια παράξενη, ελκτική δύναμη ως ποιητικό ερέθισμα» και για τον Παναγιώτη Κουσαθανά. «Η πορεία είναι κάπως αντεστραμμένη. Δεν υπάρχει εκλογή του τόπου […] Ο τόπος τον καλεί, όπως εκείνα τα παράξενα πουλιά, που πάνε να πεθάνουν ή να γεννήσουν. Και όπως ο πιστός ή ο ερημίτης παίρνει τον δρόμο που τον οδηγεί στον θεό, καλεσμένος από φωνές μυστικές, έτσι και ο ποιητής αιφνίδια και εν πολλοίς ασύνειδα, πιεσμένος από το βάρος οραμάτων και εικόνων, οδηγείται στον τόπο, που τον καλεί να ενσαρκώσει ποιητικά ό, τι έχει διαισθανθεί και σκεφθεί». Ο ισχυρός δεσμός με τη Μύκονο είναι συνεπώς άλλος ένας κρίσιμος, ένας καθόλα πεπρωμένος δεσμός. Συνιστά εν ολίγοις για τον συγγραφέα το πρόχειρο, ειλικρινέστατο ταυτοχρόνως, απείκασμα του σύμπαντος κόσμου. Μάλιστα, στην κυριολεξία του όρου. Ο Παναγιώτης Κουσαθανάς, για να το εκφράσω διαφορετικά, δεν χρειάζεται για να στοχαστεί δημιουργικά την εκκωφαντική περιπέτεια του «εξωτισμού» ή τις φενάκες του επιπόλαιου, ισοπεδωτικού τουριστικώς οράν. Του φτάνει και του περισσεύει το μεγαθέαμα του – πολυσήμαντου - ολίγου. Εξ ου και η καθηλωτική αναγνωστική εμπειρία.

Παναγιώτης Κουσαθανάς
Αξιοσημείωτες συναντήσεις
Μυθ-ιστορίες για σημαδιακά συναπαντήματα
Εκδόσεις Ίνδικτος 2011, σελ. 120

www.bookpress.gr