ΒΑΡΕΝΚΑ ΟΛΕΣΟΒΑ
Μαξίμ Γκόρκι
Εκδ ΡΟΕΣ
Ο έρωτας ως αποδόμηση της λογικής
Όταν γίνεται αναφορά στο όνομα του Μαξίμ Γκόρκι, αμέσως έρχεται στο μυαλό ο «σοσιαλιστικός ρεαλισμός», ένα λογοτεχνικό κίνημα άρρηκτα συνδεδεμένο με τη λογοτεχνία της Σοβιετικής Ένωσης. Με αυτό το στοιχείο στο μυαλό μου ξεκίνησα να διαβάζω τη νουβέλα του «Βάρενκα Ολέσοβα» και ξέχασα όσα ήξερα για τον Γκόρκι.
Πρωταγωνιστής της νουβέλας είναι ένας νεαρός επιστήμονας. Διανοούμενος, αρκετά ψυχρός και δεμένος στην τετράγωνη λογική του, ο Ιπολίτ πηγαίνει να περάσει τους καλοκαιρινούς μήνες στην επαρχία όπου κατοικεί η πρόσφατα χηρεύσασα -αλλά όχι τεθλιμμένη-, αδερφή του Ελιζαμπέτα. Την επισκέπτεται με μισή καρδιά και με σκοπό να εκμεταλλευτεί την ησυχία για να δουλέψει. Η γνωριμία του με τη νεαρή γειτόνισσά τους, τη Βάρενκα, προκαλεί μια απερίγραπτη ταραχή στον τακτοποιημένο εσωτερικό του κόσμο. Η αρχική του αντιπάθεια για το κορίτσι, το οποίο θεωρεί όμορφο αλλά κουτό, αντικαθίσταται σταδιακά από ένα μεγάλο πάθος για αυτήν, ένα πάθος που δεν μπορεί ούτε να εξηγήσει ούτε να εξωτερικεύσει. Μια επίσκεψη στο σπίτι της και η ξαφνική κακοκαιρία που τον εγκλωβίζει εκεί, γίνονται η αιτία να γνωρίσει τη σκληρότητα της απόρριψης.
Στη σύντομη αυτή νουβέλα, ο Γκόρκι παραθέτει δίπλα στην ομορφιά της φύσης τη δυστυχία του έρωτα. Κανένας από τους πρωταγωνιστές της ιστορίας δεν είναι απόλυτα συμπαθής: ο Ιπολίτ με την εμμονή του στην επιστημονική λογική, συνεχώς ασκεί κριτική στη συμπεριφορά των άλλων, η αδερφή του, έχοντας βιώσει την ασχήμια του γάμου της, απολαμβάνει με σκληρότητα τον έρωτα ενός νεότερου άντρα, ενώ η Βάρενκα δείχνει αγνή και αφελής, αλλά δεν διστάζει να μαστιγώσει τον υπηρέτη της επειδή μέθυσε σε περίοδο θερισμού. Ο Ιπολίτ διακρίνει όλα τα αρνητικά στοιχεία της και, ενώ αρχικά σκέφτεται ότι θα μπορούσε να μορφώσει ο ίδιος αυτό το πλάσμα, τελικά παρασύρεται από τη ζωντάνια και τη λάμψη της και τα δέχεται όλα. Όσες αντιρρήσεις παρουσιάζει στην αρχή της γνωριμίας τους, τόσο υποχωρεί στη συνέχεια. Προσπαθεί να δώσει όνομα σε όσα του συμβαίνουν και να εξηγήσει γιατί τη σκέφτεται συνεχώς, αλλά δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι είναι ερωτευμένος. Η Βάρενκα, όμως, είναι σκληρή με τον δικό της τρόπο. Δεν του αφήνει περιθώρια να της μιλήσει. Βρίσκεται, απλά, εκεί για να του καταστρέψει όλα όσα πίστευε, αφού αυτά που νιώθει δεν εξηγούνται με τη λογική. Βρίσκεται εκεί για να του αποδείξει άθελά της ότι δίπλα στο μεγαλείο του έρωτα βρίσκεται η κόλαση της έλλειψης ανταπόκρισης.
Μέσα στις λίγες σελίδες αυτής της νουβέλας ο Γκόρκι αποδεικνύει ότι ένα από τα ελάχιστα πράγματα που δεν θα εξηγηθούν ποτέ με την λογική είναι ο έρωτας. Δεν επιλέγεις ποιον θα ερωτευτείς, μοιάζει να λέει ο συγγραφέας, και δεν είναι σίγουρο ότι το αίσθημά σου θα βρει ανταπόκριση. Όταν ερωτεύεσαι πρέπει να είσαι έτοιμος για να ζήσεις μια μικρή κόλαση.
Πολύ καλή η μετάφραση του κ. Σταθόγιαννη και πραγματικά εξαιρετική η επιλογή του εξώφυλλου.
Αφροδίτη Δημοπούλου
Μαξίμ Γκόρκι
Εκδ ΡΟΕΣ
Ο έρωτας ως αποδόμηση της λογικής
Όταν γίνεται αναφορά στο όνομα του Μαξίμ Γκόρκι, αμέσως έρχεται στο μυαλό ο «σοσιαλιστικός ρεαλισμός», ένα λογοτεχνικό κίνημα άρρηκτα συνδεδεμένο με τη λογοτεχνία της Σοβιετικής Ένωσης. Με αυτό το στοιχείο στο μυαλό μου ξεκίνησα να διαβάζω τη νουβέλα του «Βάρενκα Ολέσοβα» και ξέχασα όσα ήξερα για τον Γκόρκι.
Πρωταγωνιστής της νουβέλας είναι ένας νεαρός επιστήμονας. Διανοούμενος, αρκετά ψυχρός και δεμένος στην τετράγωνη λογική του, ο Ιπολίτ πηγαίνει να περάσει τους καλοκαιρινούς μήνες στην επαρχία όπου κατοικεί η πρόσφατα χηρεύσασα -αλλά όχι τεθλιμμένη-, αδερφή του Ελιζαμπέτα. Την επισκέπτεται με μισή καρδιά και με σκοπό να εκμεταλλευτεί την ησυχία για να δουλέψει. Η γνωριμία του με τη νεαρή γειτόνισσά τους, τη Βάρενκα, προκαλεί μια απερίγραπτη ταραχή στον τακτοποιημένο εσωτερικό του κόσμο. Η αρχική του αντιπάθεια για το κορίτσι, το οποίο θεωρεί όμορφο αλλά κουτό, αντικαθίσταται σταδιακά από ένα μεγάλο πάθος για αυτήν, ένα πάθος που δεν μπορεί ούτε να εξηγήσει ούτε να εξωτερικεύσει. Μια επίσκεψη στο σπίτι της και η ξαφνική κακοκαιρία που τον εγκλωβίζει εκεί, γίνονται η αιτία να γνωρίσει τη σκληρότητα της απόρριψης.
Στη σύντομη αυτή νουβέλα, ο Γκόρκι παραθέτει δίπλα στην ομορφιά της φύσης τη δυστυχία του έρωτα. Κανένας από τους πρωταγωνιστές της ιστορίας δεν είναι απόλυτα συμπαθής: ο Ιπολίτ με την εμμονή του στην επιστημονική λογική, συνεχώς ασκεί κριτική στη συμπεριφορά των άλλων, η αδερφή του, έχοντας βιώσει την ασχήμια του γάμου της, απολαμβάνει με σκληρότητα τον έρωτα ενός νεότερου άντρα, ενώ η Βάρενκα δείχνει αγνή και αφελής, αλλά δεν διστάζει να μαστιγώσει τον υπηρέτη της επειδή μέθυσε σε περίοδο θερισμού. Ο Ιπολίτ διακρίνει όλα τα αρνητικά στοιχεία της και, ενώ αρχικά σκέφτεται ότι θα μπορούσε να μορφώσει ο ίδιος αυτό το πλάσμα, τελικά παρασύρεται από τη ζωντάνια και τη λάμψη της και τα δέχεται όλα. Όσες αντιρρήσεις παρουσιάζει στην αρχή της γνωριμίας τους, τόσο υποχωρεί στη συνέχεια. Προσπαθεί να δώσει όνομα σε όσα του συμβαίνουν και να εξηγήσει γιατί τη σκέφτεται συνεχώς, αλλά δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει ότι είναι ερωτευμένος. Η Βάρενκα, όμως, είναι σκληρή με τον δικό της τρόπο. Δεν του αφήνει περιθώρια να της μιλήσει. Βρίσκεται, απλά, εκεί για να του καταστρέψει όλα όσα πίστευε, αφού αυτά που νιώθει δεν εξηγούνται με τη λογική. Βρίσκεται εκεί για να του αποδείξει άθελά της ότι δίπλα στο μεγαλείο του έρωτα βρίσκεται η κόλαση της έλλειψης ανταπόκρισης.
Μέσα στις λίγες σελίδες αυτής της νουβέλας ο Γκόρκι αποδεικνύει ότι ένα από τα ελάχιστα πράγματα που δεν θα εξηγηθούν ποτέ με την λογική είναι ο έρωτας. Δεν επιλέγεις ποιον θα ερωτευτείς, μοιάζει να λέει ο συγγραφέας, και δεν είναι σίγουρο ότι το αίσθημά σου θα βρει ανταπόκριση. Όταν ερωτεύεσαι πρέπει να είσαι έτοιμος για να ζήσεις μια μικρή κόλαση.
Πολύ καλή η μετάφραση του κ. Σταθόγιαννη και πραγματικά εξαιρετική η επιλογή του εξώφυλλου.
Αφροδίτη Δημοπούλου
www.diavasame.gr
