MARILYN YALOM
O ΚΑΙΡΟΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΙΓΙΔΩΝ Η ΓΑΛΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΜΝΗΜΗ ΤΩΝ ΓΥNAIΚΩΝ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΣΣΕΣ, ΑΣΤΕΣ ΚΑΙ ΧΩΡΙΚΕΣ ΑΦΗΓΟΥΝΤΑΙ
Ο ΚΑΙΡΟΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΙΓΙΔΩΝ αποκαθιστά στην ιστορία τη φωνή των γυναικών που υπήρξαν μάρτυρες της Γαλλικής Επανάστασης. Αυτές οι γυναίκες μας αφήνουν μιαν ανεκτίμητη κληρονομιά – περίπου ογδόντα αφηγήσεις όσων είδαν και βίωσαν. Από τη δεκαεξασέλιδη μαρτυρία της Χήρας Μπωλ, συζύγου του δεσμοφύλακα της Μαρίας-Αντουανέττας στη διάρκεια της φυλάκισής της, μέχρι τα δεκάτομα απομνημονεύματα της παραγωγικής συγγραφέως Κυρίας Ντε Ζανλί, οι ιστορίες τους περιγράφουν πώς συμμετείχαν, ατομικά και συλλογικά, στο επαναστατικό έπος, καθώς και πώς κατάφεραν μερικές φορές να χειριστούν επιδέξια ένα πολιτικό σύστημα πού ήταν σχεδιασμένο για να τις αποκλείει. Οι συγγραφείς απομνημονευμάτων του Καιρού των καταιγίδων περιγράφουν την ενεργό συμμετοχή τους υπέρ της Επανάστασης, στη διάρκεια της πορείας της, ή, συχνότερα, την αντίθεσή τους σε αυτήν.
Η Μαίριλυν Γιάλομ, μετά από πολυετή ερευνά της στις βιβλιοθήκες όλου του κόσμου, εστιάζει σε αυτές τις γυναίκες που έγραψαν τα πιο ξεχωριστά χρονικά: στην γκουβερνάντα των βασιλικών γόνων, στην υπηρέτρια της Μαρίας-Αντουανέττας κατά τις τελευταίες μέρες της, στην αδερφή του Ροβεσπιέρου, Σαρλότ, σε μια χωρική από τη Βαντέ που πολέμησε ή ίδια ντυμένη με ανδρικά ρούχα, σε μια μαρκησία που στη διάρκεια της Επανάστασης έφυγε αυτοεξόριστη στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής και, βεβαίως, στην Κυρία Ρολάν, ή αυτοβιογραφία της οποίας γοητεύει τους αναγνώστες εδώ και δύο αιώνες.
Αριστοκράτισσες και αστές, φιλοβασιλικές και δημοκρατικές, ακόμη και οι ελάχιστες χωρικές που αφηγήθηκαν τις εμπειρίες τους, συνδέονται όλες μεταξύ τους μ' έναν κοινό εφιάλτη. Οι μαρτυρίες τους επιβεβαιώνουν το κόστος που έχουν στην ανθρώπινη ψυχή οι ριζοσπαστικές κοινωνικές αλλαγές. Τα περισσότερα από αυτά τα κείμενα, γραμμένα με πάθος και οδύνη, ήταν μέχρι πρόσφατα γνωστά μόνο σε έναν περιορισμένο κύκλο ειδικών.
«Το πώς θυμήθηκαν και κατέγραψαν την Επανάσταση οι γυναίκες που έγραψαν απομνημονεύματα, είναι το κεντρικό θέμα τούτου του βιβλίου. Θα εστιάσω στο τι επέλεξαν να θυμηθούν και στο πώς μετέτρεψαν τις αναμνήσεις τους σε απομνημονεύματα. Καθώς αμφιταλαντεύονταν μεταξύ της δημόσιας ιστορίας, που είχε ήδη καταγραφεί από πολλούς άλλους, και της ιδιωτικής ιστορίας, που ανήκε σε καθεμιά τους ατομικά, αυτές οι γυναίκες ύφαναν τον δικό τους ιστό. Όποια κι αν ήταν η αλήθεια σχετικά με τις δραστηριότητές τους στη διάρκεια της Επανάστασης, παρουσιάζουν τον εαυτό τους όπως επιθυμούν να τις θυμούνται οι επόμενες γενιές. Ήταν ο τρόπος τους να διεκδικήσουν μια θέση στο επικό δράμα που ήδη είχε αποσιωπήσει τις κύριες πρωταγωνίστριές του. [...]» Καθεμία από τις αφηγήσεις γεγονότων στα οποία υπήρξαν αυτόπτες μάρτυρες έχει τις ρίζες της και ατή δημόσια και την ιδιωτική ιστορία. Όλα αυτά τα κείμενα, ακόμη και τα πιο ταπεινά ή τα πιο εγωκεντρικά, συνιστούν υβριδικά χρονικά πού παρακολουθούν τη σύγκλιση του προσωπικού με το εθνικό πεπρωμένο. Και σχεδόν όλες οι συγγραφείς αναφέρονται όχι μόνο στην περίοδο από το 1789 ώς το 1795, αλλά και στα επόμενα χρόνια ή δεκαετίες, στη διάρκεια των οποίων αυτές οι γυναίκες εσωτερίκευσαν την Επανάσταση, την αφομοίωσαν στην ταυτότητά τους και την οικειοποιήθηκαν, προκειμένου να δημιουργήσει ή καθεμία τη δική της επαναστατική μυθολογία.»
