Η αφήγηση ξεκινά

«Ως την τελευταία πνοή» του Γιώργου Γιαντά

Από τον «ΕΚΔΟΤΙΚΟ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΛΙΒΑΝΗ ΑΒΕ» κυκλοφόρησε πριν λίγο καιρό το μυθιστόρημα του Γιώργου Γιαντά με τίτλο «Ως την τελευταία πνοή». Το μυθιστόρημα αναπτύσσεται σε 640 σελίδες χωρισμένο σε έξι κεφάλαια με τίτλους:
1.    Μυτιλήνη. Στο Ορφανοτροφείο
2.    Το «Σμυρνέικον»
3.    Αιγίς
4.    Σακάρ (Σαγγάριος)
5.    Γιανγκίν (η φωτιά)
6.    Καλλιθέα, αρκετά χρόνια μετά…
Κεντρικό θέμα του έργου είναι τα μικρασιατικά και, συγκεκριμένα, η ζωή, ειδικά στη Σμύρνη, η απόβαση του ελληνικού στρατού με την υποστήριξη αρχικά των συμμάχων της Ελλάδας, οι πολεμικές συγκρούσεις με τους Τούρκους του Κεμάλ, ο πολιτικός διχασμός στην Ελλάδα (Βασιλικοί – Βενιζελικοί), η καταστροφή του ελληνικού στρατού, ο εκτοπισμός των Ελλήνων της Μικράς Ασίας και η καταστροφή της Σμύρνης. Μέσα σε αυτό το ιστορικό πλαίσιο εξελίσσεται η επαγγελματική, συναισθηματική, πολεμική ζωή του Αλέξανδρου Βελισσαρίου, του πρωταγωνιστή του έργου.
Η αφήγηση ξεκινά από το τέλος της υπόθεσης, όταν ο Αλέξανδρος, μετά τις απίστευτες πολεμικές ταλαιπωρίες, κατάφερε να διασωθεί και να μεταφερθεί με ένα καΐκι από τη Σμύρνη στη Μυτιλήνη, όπου και «φιλοξενήθηκε» μέχρι το τέλος της ζωής του. Σε αυτό το τμήμα του μυθιστορήματος, που παίζει ρόλο εισαγωγής, ο Αλέξανδρος διατυπώνει την αντιπολεμική του φιλοσοφία και εκφράζει τον πόνο και την πικρία του για το σαράκι της διχόνοιας που πάντα κατέτρυχε τον ελληνικό λαό. «… η διχόνοια, γράφει, δεν πέθανε ποτέ μέσα μας, σαν σκουλήκι τρυπωμένο βαθιά στις σάρκες μας. Ένα βρομερό ζωύφιο, που οι ξένοι ήξεραν καλά να το θρέφουν».
Στο κεφάλαιο «Σμυρνέικον» ο συγγραφέας ασχολείται με τον ξενιτεμό του Αλέξανδρου από τον Πειραιά στη Σμύρνη για αναζήτηση καλύτερης επαγγελματικής τύχης, αφού η ενασχόληση με τη θάλασσα με τον χήρο πατέρα του και το καΐκι τους δεν αρκούσε από καμιά άποψη για τον Αλέξανδρο, το δικηγόρο. Στη Σμύρνη ασχολήθηκε, τελικά, με το οινοποιείο του θείου του, σύζυγο της αδελφής του πατέρα του Αλέξανδρου, και ενός Τούρκου συνεταίρου του. Οι δουλειές πήγαιναν θαυμάσια. Ο Αλέξανδρος απολάμβανε τη ζωή στη Σμύρνη, έως ότου τα πολεμικά γεγονότα στην Ελλάδα και την εμπλοκή της Ελλάδας στο πλευρό της Αντάντ τον οδήγησαν να καταταγεί εθελοντής στον ελληνικό στρατό, αφού εντωμεταξύ είχε παντρευτεί την ωραία Χρυσάνθη από το Κορδελιό.
Με το βαθμό του ανθυπολοχαγού βρέθηκε απρόσμενα στη Σμύρνη, όπου και του ανατέθηκε να ασχοληθεί με την κατασκευή της Αιγίδας, της γραμμής άμυνας της πόλης, με υλικά που θα προμηθεύονταν από τη Γαλλία. Μέσα από αυτήν την ενασχόληση έγιναν κατανοητά τα σχέδια των «συμμάχων», να εκμεταλλεύονται δηλαδή τους πολέμους για οικονομικά συμφέροντα, έτσι που επαληθεύονταν τα λόγια του Γάλλου μεσολαβητή-εμπόρου, Σερνιέ, «ο πόλεμος είναι εμπόριο».
Η ταλαιπωρία του Αλέξανδρου και του ελληνικού στρατού αρχίζει στο σημείο αυτό: στην εκστρατεία του ελληνικού στρατού προς τον Σαγγάριο ποταμό, αφού εντωμεταξύ στην Ελλάδα ο Βενιζέλος έχασε τις εκλογές, τις οποίες κέρδισαν οι βασιλικοί. Ο στρατός αποδεκατίστηκε και όσοι διασώθηκαν επιχείρησαν ως άτακτα μπουλούκια να επιστρέψουν στα παράλια μέσα από απίστευτες κακουχίες.
Η συνέχεια του έργου, η τύχη και το τέλος του Αλέξανδρου κρύβουν ασύλληπτες συμπτώσεις! Συμπτώσεις που συγκλονίζουν το συναισθηματικό και ιδεολογικό «είναι» του αναγνώστη και που καταξιώνουν έναν νέο συγγραφέα με γόνιμη φαντασία, με κλίση στη συγγραφή και με γνώση των ιστορούμενων γεγονότων.
Αυτή, εν ολίγοις, είναι η υπόθεση του έργου. Ενός έργου συγκλονιστικού, όχι μόνο για τα ιστορικά γεγονότα, αλλά και για τις ανθρώπινες σχέσεις, τις συνέπειες της εθνικής διχόνοιας, τη δολερή διπλωματία, η οποία, «για να ισορροπήσει με το συμφέρον, τα νέα κομμάτια γης, το μαύρο χρυσό… θα χρειαστεί οκάδες και οκάδες αίμα αθώων» από το άλλο μέρος της ζυγαριάς.
Έστω και αν το έργο είναι εκτενές, εντούτοις διαβάζεται με άνεση, ακόμη και με λαχτάρα σε πολλά του σημεία, χάρη στην απλή και εύληπτη γλώσσα, στο ανεπιτήδευτο ύφος, στη φυσικότητα της αφήγησης, στη γλωσσική επιμέλεια, στις ζωντανές περιγραφές, στις δυναμικές αφηγήσεις, στην ειλικρίνεια των προθέσεων του συγγραφέα…

Ηλίας Παπαγεωργίου

 http://www.dimokratism.gr