Σύγκρουση πνευματικών συμφερόντων

 γράφει η Κέζα Λώρη

Συνεδριάζει επιτροπή που διαχειρίζεται κρατικό χρήμα σταλμένο από την Ευρώπη. Ας φανταστούμε διαλόγους που αφορούν προμήθεια υλικού:

«Δικά σου έβαλες;».

«Εβαλα, έβαλα μπόλικα».

«Εγώ έβαλα τα δικά μου, της γυναίκας μου και της κόρης μου».

Υποθετικοί διάλογοι που αποτυπώνουν τη νοοτροπία ανθρώπων οι οποίοι ανέλαβαν να διαχειριστούν χρήματα, αλλά δίνουν την εντύπωση οτι βολεύουν τους εαυτούς τους. Δεν αφορά μεγάλο σκάνδαλο, ας πούμε μια κατασκευαστική εταιρεία. Αφορά την αγορά παραμυθιών από το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Μια δαπάνη της τάξεως των 315.000 ευρώ.

Ας πιάσουμε την ιστορία από την αρχή. Το υπουργείο Πολιτισμού, μέσω του εποπτευόμενου οργανισμού, ξεκίνησε το πρόγραμμα Φιλαναγνωσία για τα σχολεία. Διόρισε μια επιτροπή εννέα ατόμων, τα οποία είναι υπεύθυνα για τις δράσεις. Μία από τις δράσεις είναι η αγορά βιβλίων. Στην επιτροπή μετέχουν συγγραφείς και εκπαιδευτικοί. Οι συγγραφείς Μάνος Κοντολέων και Βαγγέλης Ηλιόπουλος έκριναν ως καλύτερα, μεταξύ άλλων και πολλά απο τα δικά τους βιβλία. Από δίπλα χώθηκαν και οι μεταφράσεις παιδικών βιβλίων δύο ακόμη μελών της επιτροπής. Επιπλέον, η επιτροπή έκρινε ως καλύτερα τα βιβλία της συζύγου και της θυγατέρας του Μάνου Κοντολέων. Αλήθεια λέμε, δεν κάνουμε πλάκα...

Οι αριθμοί είναι πιο εύγλωττοι από οποιοδήποτε σχόλιο. Επελέγησαν 498 βιβλία εκ των οποίων τα 33 είναι τα δικά τους. Επειδή μάλιστα υπήρχε όριο, μέχρι έξι βιβλία ανά συγγραφέα, έκαναν κι άλλες ζαβολιές. Κάποιος θα μπορούσε να υποθέσει ότι με κάποιο τρόπο χώθηκε ως έβδομο βιβλίο μια συνεργασία του Βαγγέλη Ηλιόπουλου με άλλη συγγραφέα ενώ η υπογραφή του περιέργως σβήστηκε από τον κατάλογο. Και από πάνω έριξαν το μελάνι της σουπιάς, μέσα από παραπλανητικά νούμερα: «Ο τελικός κατάλογος των προς προμήθεια τίτλων περιλαμβάνει 498 τίτλους, 219 συγγραφέων (ελλήνων και ξένων) από 56 εκδοτικούς οίκους». Πλουραλισμός, εεε; Ετσι φαίνεται. Πλην, όμως, ορθώνεται η διάκριση του είναι και του φαίνεσθαι. 

Επαναλαμβάνουμε για να εμπεδώσουμε: 498 τίτλοι από 56 εκδότες. Σκαλίζουμε τον κατάλογο: 123 τίτλοι από τις εκδόσεις Πατάκη. Ενας οίκος καταλαμβάνει το 25% του καταλόγου και όλως συμπτωματικώς είναι εκδότης του Βαγγέλη Ηλιόπουλου και του Μάνου Κοντολέων. Και επειδή οι αριθμοί είναι πιο εύγλωττοι: ο Ηλιόπουλος μέσα σε 15 χρόνια έχει περισσότερες από 130 συνεργασίες με τον Πατάκη (συγγραφή βιβλίων, συμμετοχή σε συλλογικά έργα, μεταφράσεις). Η οικογένεια Κοντολέων, στο ίδιο χρονικό διάστημα, έχει περισσότερες από 110 συνεργασίες με τον συγκεκριμένο εκδότη. Πρόκειται για μια εξόφθαλμη υπόθεση σύγκρουσης συμφερόντων (conflict of interests) που απειλεί την υλοποίηση του προγράμματος.

Το πρόγραμμα Φιλαναγνωσία έχει και άλλες δράσεις. Μία από αυτές αφορούσε την εκτύπωση ενός φυλλαδίου όπου 8 συγγραφείς απευθύνουν ένα γράμμα σε μαθητές. Το φυλλάδιο μοιράστηκε σε 1.500 παιδιά. Η επιτροπή και πάλι επέλεξε τα προαναφερθέντα μέλη της. Δηλαδή, αντί να προωθούν την αγάπη για τα βιβλία, προωθούν τον εαυτό τους, με δαπάνη της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το πρόβλημα είναι ότι σε αυτό το συγκεκριμένο ζήτημα, της σύγκρουσης συμφερόντων, υπάρχει πολύ μεγάλη ευαισθησία. Οι Ευρωπαίοι κυνηγούν ακόμη και την υπόνοια, πόσω μάλλον το εξόφθαλμο. Είναι, λοιπόν, απορίας άξιον που ακόμη δεν έχει υπάρξει κάποια αντίδραση από τον αρμόδιο, τον Κώστα Τζαβάρα, υπουργό Πολιτισμού.

Αυτή τη στιγμή, από το υπουργείο Πολιτισμού «τρέχουν» προγράμματα ΕΣΠΑ των 600 εκατ. ευρώ. Ενα αναξιόπιστο πρόγραμμα, μια εξόφθαλμη ιστορία προσωπικών κινήτρων, είναι το μόνο που δεν χρειαζόταν ο Κώστας Τζαβάρας. Αυτό που μας μεταφέρουν στελέχη ειδικευμένα στο Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (το ΕΣΠΑ δηλαδή), καθώς και διατελέσαντες νομικοί σύμβουλοι της κυβέρνησης, είναι ότι μια οποιαδήποτε ένσταση από κάποιον που έχει έννομο συμφέρον (συγγραφέα ή εκδότη) μπορεί να τινάξει όλο το πρόγραμμα στο αέρα. Αν αλλάξει η επιτροπή, συνταχθεί νέος κατάλογος και δημοσιευτεί νέα προκήρυξη, χάνονται οι προθεσμίες. Αν, πάλι, δεν αντικατασταθεί η επιτροπή, υπάρχει κίνδυνος κατοπινών παρατράγουδων.

Αραγε εντυπωσιάζεται κανείς από την κακοδιαχείριση 315.000 ευρώ; Είναι μικρό το ποσό, αλλά γενικά τα συμπεράσματα. Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει, η Ελλάδα των συντεχνιών, των κομπιναδόρων, των παρατρεχάμενων. 

www.tovima.gr