Οι ανακρίσεις γίνονται ακόμη πιο εντατικές

Το ατύχημα

Kadare Ismail

εκδ Ελληνικά Γράμματα

Ένα ταξί στην Αυστρία ξεφεύγει από την πορεία του και ανατρέπεται. Οι δύο εραστές που μεταφέρει είναι νεκροί. Ο οδηγός, που έχασε τον έλεγχο του οχήματος, επιβιώνει. Αλλά δεν καταφέρνει να εξηγήσει πώς συνέβη το ατύχημα. Ισχυρίζεται πως δεν θυμάται να του αποσπά της προσοχή τίποτα το ιδιαίτερο, εκτός από το γεγονός ότι οι δύο επιβάτες... «προσπαθούσαν να φιληθούν...».

Ήδη από τα πρώτα στάδια της έρευνας προκύπτει ότι το ζευγάρι τελούσε υπό παρακολούθηση από τις μυστικές υπηρεσίες της Αλβανίας και της Σερβίας για πολιτικούς λόγους. Ατέρμονες συζητήσεις, έρευνες, καταθέσεις στην αστυνομία δεν οδηγούν πουθενά. Ο έρωτας φαίνεται να είναι άρρηκτα δεμένος με το θάνατο, αλλά και πάλι η αιτία του συγκεκριμένου ατυχήματος παραμένει άγνωστη. Οι ιδιαίτερες συνθήκες του, ωστόσο, τραβούν την προσοχή του Ινστιτούτου Τροχαίας της Ευρώπης.

Οι ανακρίσεις γίνονται ακόμη πιο εντατικές. Και όμως, η σύνθεση των γεγονότων μοιάζει για άλλη μία φορά να οδηγεί σε αδιέξοδο. Οι ερευνητές εγκαταλείπουν την υπόθεση ο ένας μετά τον άλλον. Μέχρι που ένας από αυτούς, γοητευμένος, ίσως και τρομαγμένος από το πόσο βαθιά εμπλέκεται ο έρωτας με το θάνατο, αποφασίζει να προχωρήσει σε μια αντίστροφη αναπαράσταση των τελευταίων σαράντα εβδομάδων του ζευγαριού.

Οι πρώτες υποψίες περί δολοφονίας συναντούν το ερώτημα «υπάρχει έρωτας;» ή πρόκειται απλώς για μια ανθρώπινη επινόηση; Και αν τελικά υπάρχει, μπορεί άραγε να γίνει πιο οριστικός και από τον ίδιο το θάνατο;

Με άλλα λόγια, το μυθιστόρημα επιχειρεί να απαντήσει διαδοχικά σε δύο ερωτήματα: «Υπάρχει ο έρωτας ή πρόκειται για ψευδαίσθηση;» και «Αν υπάρχει, μπορούμε να τον αφηγηθούμε;»

Τελικά, ο Ισμαήλ Κανταρέ αφηγείται μια ερωτική ή μια αριστοτεχνική αστυνομική ιστορία; Μόνο για ένα δείχνει να είναι απόλυτα βέβαιος: «Καμία σχέση πάθους δεν επιβιώνει χωρίς το φόβο της απώλειας».

Το «Ατύχημα» είναι ένα αριστουργηματικό έργο που διαβάζεται ως η ιστορία ενός έρωτα ή ως η ιστορία μιας δολοφονίας, ή ως μια άλλη, τρίτη ιστορία, που «σκεπάζει» και τις δύο προηγούμενες...

Έγραψαν για το βιβλίο:

Ο Κανταρέ θέτει πολλαπλά ερωτήματα με αυτό το βιβλίο. Το κυριότερο από αυτά είναι αυτό της αλήθειας: πόσο μπορούμε να την προσεγγίσουμε και πώς; Το δεύτερο αφορά τον έρωτα: υπάρχει, από τι και πώς καθορίζεται; Το τρίτο είναι η σχέση των δύο ερωτευμένων με κάποιο τρίτο πρόσωπο που παρεμβαίνει και είναι ερωτευμένο με έναν από τους δύο. Πόσο μπορεί να υπάρξει αυτό το «τρίο» και ποιες είναι οι συντεταγμένες που το καθορίζουν. Τέλος, υπάρχει το ερώτημα του πόσο οι εξωτερικές συμβάσεις ή περιπλοκές μπορεί να επηρεάσουν έναν έρωτα.

Η ιστορία διαθέτει κι ένα αστυνομικό μυστήριο, καθώς πολλαπλές αναφορές και θραυσματικά ευρήματα συντείνουν και άλλοτε αποκλίνουν ή συσκοτίζουν την τελική λύση του διπλού θανάτου των δύο εραστών. Όμως τελικά, όπως και να τη διαβάσει κανείς, ως ερωτική ή αστυνομικο/πολιτική ιστορία, το λογοτεχνικό ενδιαφέρον παραμένει ακέραιο, καθώς το βιβλίο δεν τελειώνει αλλά συνεχίζεται στο μυαλό του αναγνώστη.

Γιάννης Ν. Μπασκόζος, Διαβάζω, τχ. 507, Μάιος 2010