Ο απρόβλεπτος Σέσαρ Αϊρα

Της Μικέλας Χαρτουλάρη

Εφημερίδα "ΤΑ ΝΕΑ"

Eίναι νύχτα σε μια μεσοαστική συνοικία του Μπουένος Αϊρες. Ενα ζευγάρι συνταξιούχων περπατά κρατώντας μια αχνιστή πίτσα. Είναι ο Αλντο και η Ρόσα, που ζουν σε δικό τους σπίτι αλλά χωρίς ιδιαίτερη άνεση, και έχουν ξεκινήσει σ΄ αυτούς τους καιρούς της κρίσης να κάνουν ένα παράξενο επάγγελμα: νυχτερινό ντελίβερι με τα πόδια! Κάτι που τους εξασφαλίζει, λένε, την αναγκαία για την ηλικία τους άσκηση, και τους ξανανιώνει αφού τους βγάζει από τον κόσμο της αναπαράστασης (την τηλεόραση) και τους επανεντάσσει στον κόσμο της πραγματικότητας. Βέβαια η κατάσταση δεν είναι τόσο απλή τώρα πια, γι΄ αυτό άλλωστε τους προσέλαβε η συνοικιακή πιτσαρία. Διότι είναι αναλώσιμοι, οπότε τους στέλνει σε διανομές κοντινές μεν αλλά ύποπτες όπου οι έφηβοι με τα μηχανάκια δεν πηγαίνουν από φόβο μην τους κλέψουν τα εργαλεία της δουλειάς, κράνη ή μοτοσυκλέτες. Μαζί με τις παράξενες τροποποιήσεις στις συνήθειες των ανθρώπων, η κρίση έχει φέρει την ανασφάλεια και τον φόβο. Να, μαθεύτηκε μόλις ότι βρέθηκε το πτώμα του 15χρονου που είχε πέσει θύμα απαγωγής και τα κανάλια έχουν τρελαθεί στις εικασίες... Να που εμφανίζονται κάτι παράξενοι νυκτόβιοι όπως ο μεταλλαγμένος νάνος Νάρδο... Να, και οι πιτσαδόροι που κάνουν τρελές κόντρες με τους παγωτατζήδες μετά τα μεσάνυχτα, λες και προκαλούν τον κόσμο να ξανασκεφτεί τι είναι πιο σημαντικό, η τροφή ή η λιχουδιά; Είναι λοιπόν κάτι φορές που ο Αλντο και η Ρόσα νιώθουν ότι αυτό που πηγαίνουν στα σπίτια δεν είναι πίτσες αλλά «το μήνυμα της εξαφάνισης των πάντων»...

Ετσι εξελίσσονται οι Νύχτες στο Φλόρες , το σύντομο μυθιστόρημα του αργεντίνου Σέσαρ Αϊρα (μτφ. Κατερίνα Τζωρίδου, Εκδ. Καστανιώτη), που ξεκινά με τρόπο ρεαλιστικό και προχωρά ελικοειδώς, με συνεχείς ανατροπές και παρεκβάσεις στην πλοκή, και με το σουρεαλιστικό στοιχείο να παίρνει τελικά το πάνω χέρι μέχρι την τελική απογείωση. «Το προβλέψιμο είναι εχθρός της απόλαυσης της ανάγνωσης· εγώ αναζητώ την έκπληξη και λειτουργώ με την ελευθερία του καλλιτέχνη» μας έλεγε αυτός ο 60χρονος σήμερα συγγραφέας που έχει το παρατσούκλι «προβοκάτορας», όταν τον συναντήσαμε με τον Ανταίο Χρυσοστομίδη τον Ιανουάριο. «Θέλω να είμαι Μπαλζάκ, Ντίκενς και ταυτόχρονα Μαρσέλ Ντισάν, Στοκχάουζεν, Γκοντάρ». Είναι πράγματι γεγονός ότι σε τούτο το βιβλίο που κυκλοφόρησε στην τσακισμένη Αργεντινή του 2003, ο Αϊρα ενσωματώνει το παράλογο σεβόμενος και την αληθοφάνεια, και αποτυπώνει ιδανικά την αλλαγή που εισβάλλει παντού, στις ζωές και στα μυαλά, μαζί με την οικονομική κρίση. Ο αναγνώστης παρακολουθεί τις σκόρπιες κουβέντες του ζευγαριού και διάφορα περιστατικά π.χ. τις καλόγριες σε έναν ακριβό οίκο ευγηρίας, ή τη γέννηση του μύθου για ένα κορίτσι κρυμμένο μεταξύ των ντελιβεράδων, ή τις ιστορίες ενός εισαγγελέα και ενός αντικομφορμιστή συγγραφέα, σαν τα κομμάτια ενός παζλ όπου τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται. Ετσι, στη σελίδα 73 (από τις 130), η Ρόσα αποδεικνύεται τυφλή και αργότερα, τραβεστί, ενώ ο Αλντο σίριαλ κίλερ, ο νάνος χαφιές, οι καλόγριες προκάλυμμα μιας μαφίας αγοραπωλησιών ακινήτων και σεξ κ.ο.κ. Διότι η πραγματικότητα σε εποχές έκρυθμων οικονομικών συνθηκών είναι μόνον παραπλανητική...