Limit

Του Μάκη Πανώριου

Η σύγχρονη επιστημονική φαντασία βασίζει τη μυθολογία της στο επιστημονικό-τεχνολογικό υλικό του παρόντος, γεγονός που της προσδίνει μια υποτιθέμενη ρεαλιστικότητα, υποβαθμίζει όμως τη σημασία της δημιουργικής φαντασίας. Ως εκ τούτου, η «σκληρή ε.φ.», όπως ονομάστηκε ο ιδιαίτερος αυτός κλάδος του είδους, να δίνει την εντύπωση ότι το «απίθανο» μπορεί να γίνει «πιθανό», αλλά μόνο με τη δυνατότητα της νέας υπερτεχνολογίας.

Οι θεωρίες διαφόρων επιστημόνων επιχειρηματολογούν υπέρ της εν λόγω απόψεως. Ωστόσο, τα θαυμαστά επιτεύγματα του σύγχρονου επιστημονικού-τεχνολογικού πολιτισμού, όπως, επί παραδείγματι, το ταξίδι στο διάστημα, οι σκεπτόμενες μηχανές, η κλωνοποίηση πλασμάτων, η μεταμόσχευση οργάνων, η κινητή τηλεφωνία, η εικονική πραγματικότητα, οι τηλεοράσεις ευρείας οθόνης, οι ‘σοφοί’ υπολογιστές, το διαδίκτυο, κ.α. προϋπήρξαν στη φαντασία των συγγραφέων του είδους, όταν η επιστήμη της εποχής τους δεν τολμούσε ούτε καν να τα διανοηθεί. Και, μπορεί να μην προφήτεψαν την έλευση του δυστοπικού μέλλοντος, σίγουρα όμως αφουγκράστηκαν τον δυσοίωνο ήχο του.

Σήμερα το είδος, ελαφρώς κουρασμένο, αναμένει τον συγγραφέα του. Για την ώρα, επαναλαμβάνει την αρχετυπική μυθολογία του, απαλλαγμένη, όπως διατείνεται, από τις «εμπορικές ανεδαφικότητες του παρελθόντος». Προσπαθεί να την εκλογικέψει, να την πιθανοποιήσει, αν μου επιτρέπεται ο νεολογισμός, θεωρώντας την ως προβολή του αδιέξοδου παρόντος. Πολύ φυσικό να μοιάζει με δημοσιογραφικό ρεπορτάζ τηλεοπτικής και κινηματογραφικής… απόχρωσης.

Το εν λόγω είδος καλλιεργείται επάξια από τον Φρανκ Σέτσινγκ (Γενν.1957). Ο πολυπράγμων νέος Γερμανός συγγραφέας, διευθυντής διαφημιστικής εταιρίας, μουσικός παραγωγός, ερασιτέχνης… μάγειρας, και διάσημος πλέον μπεστσελερίστας, εμφανίζεται, μέσω του έργου του, γνώστης της σημερινής πραγματικότητας. Η ‘ρεαλιστική’ υποδομή της μυθιστορίας του υπαγορεύει ελεγχόμενη γραφή ε.φ. Στο έργο του πρωταγωνιστούν τα πραγματολογικά υλικά που αντλούνται από ανάλογες πηγές. Τα χρησιμοποιεί σε σημείο υπερκορεσμού, ενδίδοντας στην εμπορευματοποίησή τους.

Το πρώτο του μυθιστόρημα προσυπογράφει την εν λόγω διαπίστωση. «Το σμήνος» (Καστανιώτης, 2007) καταπιάνεται με το ακανθώδες οικολογικό πρόβλημα. Θεωρεί την Φύση, με όλα όσα την συνιστούν, ως νοήμονα υπεροργανισμό που εξανίσταται, επαναστατεί και επιτίθεται εναντίον του ανθρώπου, επιζητώντας όχι μόνο να του δώσει ένα μάθημα για την δολοφονική συμπεριφορά του απέναντί της αλλά και να τον τιμωρήσει. Υπερφυή ενάλια πλάσματα, ιχθείς, φάλαινες, σκουλήκια, καβούρια, μέδουσες, χταπόδια, καλαμάρια, όστρακα, αλλά και φοβερά τσουνάμι, αναλαμβάνουν να τον συνετίσουν καταφέρνοντάς του ένα ισχυρό θανατηφόρο ράπισμα.

Δύο χρόνια αργότερα επιτίθεται ξανά μ’ ένα νέο πολυσέλιδο μυθιστόρημα, που δεν αποφεύγει τη φλυαρία, την περιττολογία και το βομβαρδισμό του αναγνώστη με πλήθος πραγματολογικού υλικού που δυσχεραίνει όχι μόνο την ανάγνωσή του, αλλά και την παρακολούθηση της ιστορίας του. Αυτά, ωστόσο, κατά παράδοξο τρόπο, του εξασφαλίζουν την επιτυχία. Εν πάση περιπτώσει, το “Limit” συνεχίζει την ίδια προβληματική με το προηγούμενο, καυτηριάζοντας την ανθρώπινη συμπεριφορά με ακόμη σκληρότερη γλώσσα. Πιο κοντά στη σύγχρονη πραγματικότητα, η πολυφωνική ιστορία του εκτυλίσσεται τώρα στο διάστημα, κι όχι στο γήινο θαλάσσιο τοπίο. Κέντρο της το Φεγγάρι.

Η εγκατάσταση του ανθρώπου σ’ αυτό δεν γίνεται βέβαια με σκοπό τη μελέτη του, αλλά την εμπορευματική του εκμετάλλευση. Στο υπέδαφός του ενυπάρχει το ήλιον-3, ένα στοιχείο που μπορεί να επιφέρει επανάσταση στην παγκόσμια κοινωνία. Εξυπακούεται ότι ο κάτοχός του, με αυτό το ‘όπλο’ ανά χείρας, θα μπορεί να καθορίζει την τύχη ολόκληρου του πλανήτη. Στο εφιαλτικό παιχνίδι της απόκτησης της μερίδας του λέοντος λαμβάνουν μέρος πολλά κράτη, τουλάχιστον όσα έχουν τη δυνατότητα. Η ουσιαστική διαμάχη όμως επικεντρώνεται μεταξύ Αμερικής και Κίνας.

Υπό το πρόσχημα ενός ταξιδιού στη σελήνη με έναν υπερσύγχρονο ανελκυστήρα (τον ‘εφεύρε’ πρώτος ένας Γάλλος συγγραφέας του 18ου αιώνα, ο Αντρέ Λορί, στο μυθιστόρημά του, «Οι εξόριστοι της Γης», αργότερα τον ‘βελτίωσε’ ο Άρθουρ Κλαρκ), μια ομάδα μεγιστάνων του πλούτου, που τα μέλη της ανήκουν και στα δύο στρατόπεδα, εμφανίζονται στο προσκήνιο της ιστορίας ως θαυμαστές του φαινομένου οι μεν, ως δολιοφθορείς του οι δε. Αλαζονικοί, υπερφίαλοι, προκλητικοί, έχοντας απωλέσει και τον στοιχειώδη ανθρωπισμό, επαναλαμβάνουν τον κατακτητικό εαυτό τους, και το αποικιακό πνεύμα του παρελθόντος. Το διάστημα τους ανήκει.

Όπως έχει ήδη διαφανεί, το μυθιστόρημα του Φ.Σ. φιλοδοξεί να είναι μια συμβολική καταγγελία των σημερινών ‘αρχόντων’ του κόσμου, αλλά και ‘εισαγωγή’ σε ένα πιθανό αδιανόητο μέλλον, ανεξέλεγκτο, καταστροφικό που μοιάζει να αναπαράγεται ερήμην των ‘συντελεστών’ του. Στην καλύτερη περίπτωση το βλέπει να στρέφεται εναντίον του, αλλά αδυνατεί πλέον να το αντιμετωπίσει, και, κυρίως, να το αναστρέψει. Ως εκ τούτου, το παρόν εμφανίζεται αμφιλεγόμενο και το μέλλον αμφίβολο, παρόλο που η σύγχρονη επιστήμη και τεχνολογία υπόσχονται έναν «θαυμαστό νέο κόσμο», απαλλαγμένο από το ‘πρωτόγονο’ πνεύμα του παρελθόντος. Η προοπτική κατάκτησης του διαστήματος, με όλα τα υποτιθέμενα οφέλη που μπορεί να επιφέρει, μοιάζει να είναι όχι απλώς πιθανή, αλλά βέβαιη. Παραβλέπεται όμως το αυτονόητο: Το διάστημα δεν είναι δυνατόν να κατακτηθεί ποτέ. Θα παραμείνει πάντα άγνωστη, μη προσβάσιμη ‘γη’.

Ο διάσημος Βρετανός φυσικός Στίβεν Χόκινγκ είναι κατηγορηματικός επ’ αυτού: «Δε θα φτάσουμε ποτέ στο τέλος της αναζήτησης». Που σημαίνει: Ο άνθρωπος θα περιφέρεται αιωνίως μέσα στα αδιέξοδά του, βιώνοντας την ψευδαίσθηση μιας ανύπαρκτης υπαρξιακής ανόδου. Η πραγματικότητά του, όμως, που δεν έχει καμία σχέση με την επιφανειακή της εικόνα, του απευθύνει συνεχώς ένα σαφέστατο μήνυμα: Σύνελθε, πριν είναι αργά. Αλλά ο άνθρωπος είτε κωφεύει είτε αδυνατεί πλέον να το αποκρυπτογραφήσει∙ και το μόνο που κάνει είναι να αναλώνεται σε θανατηφόρα παιχνίδια, αντιγράφοντας την εικονική πραγματικότητα του κινηματογράφου.

Παγίδα στην οποία πέφτει, ηθελημένα μάλλον, ο συγγραφέας του “Limit”. To μεγαλύτερο μέρος της ιστορίας του αναλώνεται σε καταδιώξεις σε Γη και Σελήνη. Ένας κυβερνοντετέκτιβ αναζητεί μια αντικαθεστωτική Κινεζούλα (ο κίτρινος γίγας παραμένει… ερυθρός και στο εγγύς μέλλον), ένας δολοφόνος πράκτορας προσπαθεί να καταστρέψει τον αντίπαλο. Όταν όμως τελειώσει το φίλμ η αμείλικτη πραγματικότητα εμφανίζεται ακόμα πιο δυσοίωνη. Κι αν οι αλλοτριωμένοι ήρωες του μυθιστορήματος αδυνατούν να την ‘αναγνώσουν’, ο αναγνώστης οφείλει να το κάνει.
 

Φρανκ Σέτσινγκ
Limit
Μτφρ.: Χαράλαμπος Καρβούνης
Επιμ.: Εύα Καλεβρά
Καστανιώτης 2011

 

 

 

 

 

www.bookpress.gr