Πεκίνο, 4 Ιουνίου 1989

Πεκίνο σε κώμα
Μa Jian (Μα Γιαν)
εκδ Πάπυρος

Τον Μάιο του 1989 ο Μα Γιαν ζούσε αυτοεξόριστος για πολιτικούς λόγους στο Χονγκ Κονγκ. Επέστρεψε όμως στο Πεκίνο για να λάβει μέρος στην εξέγερση των φοιτητών. Είκοσι χρόνια μετά, στο τελευταίο του μυθιστόρημα ο Μα επανέρχεται – με ακρίβεια ιστορικής μαρτυρίας – στην ανοιχτή πληγή των γεγονότων της πλατείας Τιανανμέν για να κάνει μέσω της λογοτεχνίας ό,τι πεισματικά αρνούνται αρχές και πολίτες της Κίνας: να αφήσουν την Ιστορία να μιλήσει. «Στην Κίνα η μνήμη είναι έγκλημα», λέει σε μια συνέντευξή του, και μόνος δρόμος η σιωπή και η ηθελημένη τύφλωση. Όμως «ο αγώνας του ανθρώπου ενάντια στην εξουσία» κατά τον Μίλαν Κούντερα «είναι αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη», και ο Μα Γιαν, ο «Κινέζος Κούντερα» όπως έχει χαρακτηριστεί, στο Πεκίνο σε κώμα είναι αποφασισμένος να εναντιωθεί στη λήθη. Το ακίνητο σώμα του Τάι Γουέι, πρωταγωνιστή του βιβλίου, θα γίνει το ζωντανό σύμβολο τόσο του ολοκληρωτικού καθεστώτος όσο και της απότομης εισόδου της χώρας στον πιο άγριο καπιταλισμό.

Πεκίνο, 4 Ιουνίου 1989. O Τάι Γουέι, μεταπτυχιακός φοιτητής βιολογίας, πυροβολείται στο κεφάλι στη διάρκεια των επεισοδίων στην πλατεία Τιανανμέν. Πέφτει σε βαθύ κώμα και έκτοτε βρίσκεται ακινητοποιημένος σε ένα κρεβάτι στο διαμέρισμα της μητέρας του. Σε αντίθεση όμως με το σώμα του, το μυαλό του βρίσκεται σε πλήρη εγρήγορση. Ό,τι τον κάνει να νιώθει ακόμα ζωντανός είναι η απόλυτη ελευθερία του να ανακαλεί μνήμες από το παρελθόν. Ακολουθώντας αυτό το «ανάστροφο» μονοπάτι, γυρνάει πίσω στην παιδική του ηλικία, που συνέπεσε με τη ζοφερή περίοδο της Πολιτιστικής Επανάστασης, θυμάται τους έρωτες που τον σημάδεψαν και ανακαλεί με λεπτομέρειες την εμπλοκή του στο φοιτητικό κίνημα και την άγρια καταστολή του. Συγχρόνως όμως παρακολουθεί και ό,τι συμβαίνει στο παρόν. Από θραύσματα λόγων των φίλων που τον επισκέπτονται και της μητέρας του που τον φροντίζει, παρακολουθεί τις ραγδαίες αλλαγές στην πολιτική ζωή της χώρας του, που έχει πλέον απροκάλυπτα παραδοθεί στον καπιταλισμό. Η μητέρα του αγωνίζεται να τα βγάλει πέρα – πότε πουλώντας τα «θαυματουργά» του ούρα και πότε τον ένα του νεφρό – ενώ το αστυνομικό καθεστώς προσπαθεί λυσσαλέα να σβήσει από τη συλλογική μνήμη τα γεγονότα της σφαγής στην πλατεία Τιανανμέν. Μέσα σε αυτό το παρανοϊκό σκηνικό, ο Τάι Γουέι, ακινητοποιημένος στο σιδερένιο του κρεβάτι, νιώθει πιο ελεύθερος από ποτέ. Άραγε ποιος πραγματικά βρίσκεται σε κώμα; Αυτός ή μια ολόκληρη χώρα γύρω του;