Ο καθρέφτης του Κουμανταρέα...

Της Μικέλας Χαρτουλάρη   

«Βρίσκω εξαιρετικά υγιές να μη σου αρέσει κάτι που θεωρείται ή είναι όντως σπουδαίο (...). Εγώ λ.χ. απεχθάνομαι τον Μπατάιγ, πλήττω αφόρητα με τον Μπουκόφσκι και τα έργα του Μαρκήσιου Ντε Σαντ μού είναι προσβάσιμα μόνο στον βαθμό που με έλκει η προσωπικότητα του συγγραφέα τους (...). Ομως υπάρχουν και μερικά εμβληματικά έργα που δεν διάβασα καθόλου: το Πόλεμος και Ειρήνη , μολονότι λατρεύω τον Τολστόι, ή τους Δαιμονισμένους , μολονότι έχω διαβάσει ακόμη και τα πιο μικρά κείμενα του Ντοστογιέφσκι (...). Η ανάγνωση είναι μια απόλαυση, και σαν όλες τις απολαύσεις έχει τις διαστροφές της. Εξάλλου, ζούμε μέσα σε αντιθέσεις και μέσα από αυτές ολοκληρωνόμαστε». Ο Μένης Κουμανταρέας είναι από τους ελάχιστους έλληνες συγγραφείς που ρισκάρουν να εκτεθούν δημόσια (και να κριθούν) εκφράζοντας αρέσκεια ή απαρέσκεια για ομοτέχνους τους. Ακόμα κι όταν καλείται να προλογίσει κάποιο βιβλίο φίλου, καταφέρνει να είναι ειλικρινής χωρίς να κάνει εκπτώσεις, ούτε να σχετικοποιεί τις απόψεις του. Ετσι, κερδίζει τον ακροατή του και εδραιώνει με το κοινό του μια επικοινωνία γόνιμη, η οποία «τρέχει» παράλληλα με τα διηγήματα και τα μυθιστορήματά του (ή τις μεταφράσεις) που μισόν αιώνα τώρα ανατέμνουν την έννοια της φθοράς στις σύγχρονες αστικές κοινωνίες. Απόδειξη το καινούργιο - εικοστό- βιβλίο του, η Ξεχασμένη φρουρά (Καστανιώτης) που αντικατοπτρίζει την αυτοπροσωπογραφία του, μέσα από 34 εξομολογητικά και σχολιαστικά κείμενα γραμμένα κατά παραγγελία την τελευταία δεκαετία. Η θέρμη και η γενναιοδωρία του αριστερού και κοσμοπολίτη Τσίρκα «που δημιουργούσε γύρω του μιαν ατμόσφαιρα ερωτική» και τού βρήκε στα 35 του εκλεκτό εκδότη (τον Κέδρο)· ο «μακρινός και βαρύς Σεφέρης» όταν ετοιμαζόταν η αντιστασιακή έκδοση των 18 Κειμένων · οι διόσκουροι ποιητές Κοντός και Νιάρχος που «στο στόμα τους το χυδαίο κουτσομπολιό γίνεται υψηλή τέχνη και δαντέλα»· η δαιμονική ελληνική πραγματικότητα όπως την είδε ο Καραγάτσης μέσα από τα μάτια δυο ξένων, του Λιάπκιν και του Γιούγκερμαν· η «σκληρότητα και η αναλγησία απέναντι στους απόκληρους της ζωής» που διατρέχει το έργο του αγαπημένου του Μέλβιλ· η προφορικότητα της γλώσσας του Ταχτσή στο Τρίτο στεφάνι που είναι «αποτέλεσμα επίπονης επεξεργασίας» κ.ο.κ. Ολοι και όλα γίνονται εδώ η αφορμή να εξηγήσει τα πιστεύω του και να θέσει καίρια ζητήματα που αφορούν τη στάση ζωής των ανθρώπων του πνεύματος και τη λογοτεχνία.

www.tanea.gr